Olsztyńska Strona Rowerowa

Wielbark

Województwo warmińsko-mazurskie, powiat szczycieński, gmina Wielbark.
Willenberg, Ostpreussen, Kreis Ortelsburg (- 1945).
Lokalizacja: 53.3981N, 20.9458E [pokaż mapę]

Cmentarz wojenny

Usytuowany po południowej stronie ulicy prowadzącej w kierunku Jedwabna, za zabudową. Założony na planie czworoboku, o pow. 0,32 ha, podzielony aleją na dwie części. Zbiorowe mogiły w rzędach, otoczone krawężnikami z kostki granitowej, na każdej pulpitowe tabliczki z nazwiskiem i datą śmierci oraz nazwą jednostki. Na osi alei, od strony południowej, pierwotnie znajdował się kamienny pomnik i wysoki, drewniany krzyż. Wzdłuż linii granicy cmentarza zachowany częściowo drzewostan.

Na cmentarzu spoczywa nieznana bliżej liczba żołnierzy armii niemieckiej i armii rosyjskiej, zmarłych z ran w miejscowym lazarecie. Stan zachowania dobry, pierwotny układ czytelny. Odrestaurowany w 1993 r.

Źródło: W. Knercer, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995, s. 113, 114

Zdjęcia archiwalne

Spis poległych

Füs. Henk, Res. I.R. 1, * 9.8.1893, † 18.3.1915
Kapitan Boris Petraschewski, 4. Sib. Schützenreg., * 18.XII.1878, † 18.VII.1915
A.S. Bergmeier, A.B. 74, 4 K., † 10.8.15
Landstm. Friedrich Gärtner, F.P.K. 20. XII. A.K., † 8.9.15

Cmentarz wojenny

Usytuowany w lesie, ok. 40 m na północ od szosy w stronę Jedwabna, przy drodze leśnej. Na planie wydłużonego prostokąta o wymiarach 45,50x11,0 m, wzdłuż linii granic obsadzony świerkami. Wewnątrz trzy rzędy mogił, każda otoczona krawężnikiem z kostki granitowej, z zachowanymi częściowo pulpitowymi tabliczkami nagrobnymi, na nich między innymi liczby pochowanych żołnierzy i daty śmierci.

Pochowanych jest tu co najmniej 136 żołnierzy armii rosyjskiej oraz nieznana liczba żołnierzy armii niemieckiej, prawie wszyscy najprawdopodobniej zmarli z ran w miejscowym lazarecie, który mieścił się w kościele ewangelicko-augsburskim. Stan zachowania dobry, pierwotny układ czytelny. Uporządkowany w 1993 roku.

Źródło: W. Knercer, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995, s. 113

2013-09-07

Fot. Piotr Gapiński

2005-09-03

Fot. Dariusz Felba

Zdjęcia archiwalne

Spis poległych

Linde
Fritz Pinnau, * 28.10.1890, † 7.8.1915
Kriegsfreiwillige Fritz Rudnicki, Gefreiter im. 1. Thür. Feldart. Regt. No. 19, 4. Batt., 21.3.1895, † 1.9.1915
K. Bringmann, 2. ARM. BATL. ???
Prutz
Frw. Karl Wenarl, † 17.8.1915
Gefr. Ilda Petrow, J. R. 117, † 12.11.1918

Mogiły wojenne

Usytuowane na dawnym cmentarzu ewangelickim, przy wejściu, po obu stronach alejki. Po prawej stronie mogiła na planie prostokąta, otoczona krawężnikiem z kostki granitowej. Według zachowanych inskrypcji spoczywa tu 7 żołnierzy armii niemieckiej. Napisy na pionowych stelach słabo czytelne. Po przeciwnej stronie alei, w głębi, mogiła z inskrypcjami:

"Hier ruhen die Kriegshelden • Vizewachmeister • Walter Bowien • * 1. Januar 1888 • und • Gefreiter • Oskar Schmerling • * 19. Dezember 1878 • Beide gefallen • am 19. September 1914".

Informacje na temat liczby pochowanych żołnierzy są rozbieżne. Według Dehnena spoczywa tu 3 oficerów armii niemieckiej (Bowien, Sziumba, Schmerling). Zachowane inskrypcje informują o 9 żołnierzach armii niemieckiej (Bowien, Schmerling, Röper, 1 nieznany oficer, 5 nieznanych żołnierzy) poległych na przełomie sierpnia i września 1914 roku. W opracowaniu Knercera wymieniona jest dodatkowo mogiła zbiorowa 9 żołnierzy armii rosyjskiej.

Mogiły zachowane w stanie dość dobrym, uporządkowane. Cmentarz zarośnięty i zdewastowany. Istnieje możliwość iż nagrobek 5 nieznanych żołnierzy armii niemieckiej pochodzi z kwatery na cmentarzu katolickim.

Źródła:

W. Knercer, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995, s. 112
M. Dehnen, Die Kriegsgräber in Ostpreussen von 1914/15, Würzburg 1966, s. 100

2017-05-20

Fot. Piotr Gapiński

2016-02-08

Fot. Witold Olbryś

2013-09-07

Fot. Piotr Gapiński

Zdjęcia archiwalne

Spis poległych

Wilhelm Röper, † 3.9.1914
Vizewachmeister Walter Bowien, * 1. Januar 1888, † 19. September 1914
Gefreiter Oskar Schmerling, * 19. Dezember 1878, † 19. September 1914
Gefr. Sziumba, 3. Landw. Eskadr., XX. A.K.

Kwatera wojenna

Usytuowana na cmentarzu rzymsko-katolickim. Na planie prostokąta, z dwiema zbiorowymi mogiłami otoczonymi krawężnikami z kostki granitowej. Pochowanych jest tu 5 nieznanych żołnierzy armii niemieckiej i 3 nieznanych żołnierzy armii rosyjskiej, poległych 29 i 30 sierpnia 1914 r. Stan zachowania stosunkowo dobry, nagrobki niezachowane. Uporządkowana w 1993 r.

Źródła:

W. Knercer, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995, s. 112
M. Dehnen, Die Kriegsgräber in Ostpreussen von 1914/15, Würzburg 1966, s. 59