Cichinicze (Ціхінічы)

Białoruś, obwód homelski, rejon rohaczewski.
Lokalizacja: 52.6167N, 30.7667E [pokaż mapę]

Miejsce pamięci

Znajduje się w dawnym parku koło dworu w Cichiniczach (Tichinicze).

Na początku 1918 r. we dworze w Cichiniczach stacjonował szpital Polskiego Czerwonego Krzyża zorganizowany przy 1 Dywizji Strzelców I Korpusu Polskiego. W pierwszej dekadzie lutego natarcie bolszewickie zmusiło 1 DS do wycofania się z rejonu Rohaczewa. Nie wszystkie oddziały otrzymały na czas rozkaz o odwrocie. W ostatniej chwili zdołano ewakuować ze szpitala w Cichiniczach 240 rannych i chorych żołnierzy, z którymi wyjechała także większość sanitariuszy. Z braku podwód na miejscu pozostało 20 najciężej chorych oraz naczelny lekarz dr Mroczek i część personelu. 12 lutego 1918 r. do Cichinicz podeszły oddziały bolszewickie, które były powstrzymywane przez grupy żołnierzy z 2 pułku strzelców i 3 pułku ułanów. Do walki włączył się także personel szpitala. Ponieważ pomoc nie nadeszła, a żołnierze polscy się wycofali, dr Mroczek poddał szpital. Zdążono jeszcze ukryć wśród chorych trzech żołnierzy, którzy do ostatniej chwili bronili dostępu do szpitala.

W boju pod Cichiniczami poległo dwóch polskich żołnierzy. Bolszewicy i mieszkańcy wsi zamordowali 10 oficerów i sanitariuszy. Następnego dnia cztery siostry szpitalne1), które pozostały z chorymi, pogrzebały zamordowanych i poległych we wspólnej mogile, w głębi parku pod jesionem.

Sanitariuszki Helena Skibniewska2) i Irena Krzyżanowska dotarły do Bobrujska i zorganizowały wyjazd do Cichinicz po ciała pomordowanych. Towarzyszyła im grupa żołnierzy I KP, którzy ustalili nazwiska odpowiedzialnych za zbrodnię. Trzech z nich, wydanych przez sąsiadów, zostało aresztowanych i rozstrzelanych. Po kilkudniowym oczekiwaniu na wykonanie trumien, ekshumowano ciała pomordowanych i poległych Polaków, a następnie wywieziono je do Bobrujska.

Twierdza Bobrujsk, rozkaz dowódcy I Korpusu Polskiego nr 272 z dn. 18.06.1918 r.:

" W czasie napadu 30 stycznia bolszewików na szpital polowy PKPS znajdujący się wówczas we wsi Tichinicze powiatu Rohaczewskiego siostry miłosierdzia tegoż szpitala: Helena Skibniewska, Aleksandra Białkowska, Irena Prechitkowa i Zofia Wańkowiczówna wbrew rozkazowi dowódcy czerwonej gwardii dobrowolnie pozostały przy ciężko chorych w szpitalu, gdzie pełniły obowiązki swoje aż do czasu przeniesienia szpitala do Rohaczewa. W ciągu tych kilku dni pobytu w niewoli bolszewickiej, będąc narażonymi na ciągłe zniewagi i utratę życia ze strony dzikiej tłuszczy, zajęły się pochowaniem ofiar mordu bolszewickiego, wydając ostatnie pieniądze na wykopanie wspólnego grobu i osłaniając ciała zamordowanych od bezczeszczenia oraz naigrywania się ze strony czerwonej gwardii.”

W 1994 roku stowarzyszenie „Straż Polskich Mogił” ustawiło w parku podworskim metalowy krzyż.

Źródła:

  • Henryk Bagiński, Wojsko Polskie na Wschodzie 1914—1920 (1921)
  • Melchior Wańkowicz "Szpital w Cichiniczach" (1935)
  • Stanisław M. Jankowski, Dziewczęta w maciejówkach (2012).

Zdjęcia archiwalne

Nekrolog z „Kuriera Warszawskiego” Nr 40 z dn. 9 lutego 1919 r.

Napis (prawdopodobnie symboliczny) ku czci kpt. Kazimierza Stillera, umieszczony na grobie rodzinnym (Stare Powązki w Warszawie).

Spis pochowanych

Jabłoński, oficer, ranny pacjent
Lesiewski Stanisław, lekarz
Mroczek Ludwik, doktor, naczelny lekarz szpitala
Nehrebecki Leon, podoficer, aptekarz
Nowakowski Aleksander, podoficer, magazynier
Rajkowski, oficer, ranny pacjent
Stiller Kazimierz, kapitan, oficer gospodarczy
3 NN sanitariuszy
NN żołnierz polski
NN żołnierz 3 pułku ułanów

Liczbę pochowanych i część nazwisk ustalono na podstawie opowiadania Melchiora Wańkowicza „Szpital w Cichiniczach”.

1) Jedną z nich była Zofia Wańkowiczówna. Na podstawie jej relacji i pamiętnika, Melchior Wańkowicz napisał opowiadanie pt. „Szpital w Cichiniczach”. W 1999 r. na jego motywach nakręcono film pt. „Wrota Europy” w reżyserii Jerzego Wójcika.
2) Po rozwiązaniu I Korpusu Polskiego, Helena Skibniewska dołączyła do dywizji gen. Żeligowskiego. Zmarła na posterunku w Borszczowie 18.08.1919 r. Odznaczona Krzyżem Walecznych.

Zobacz także

Na skróty

Ostatnie zmiany


miejsca/1914/bialorus/homelski/cichinicze.txt · ostatnio zmienione: 2014/02/09 20:57 przez Piotr Gapiński
 
 
©2005-2010 by Pijoter · powered by DokuWiki · hosting by Yupo.pl