Cichinicze (Ціхінічы)
Białoruś, obwód homelski, rejon rohaczewski.
Lokalizacja: 52.6167N, 30.7667E [pokaż mapę]
Miejsce pamięci
Znajduje się w dawnym parku koło dworu w Cichiniczach (Tichinicze).
Na początku 1918 r. we dworze w Cichiniczach stacjonował szpital Polskiego Czerwonego Krzyża zorganizowany przy 1 Dywizji Strzelców I Korpusu Polskiego. W pierwszej dekadzie lutego natarcie bolszewickie zmusiło 1 DS do wycofania się z rejonu Rohaczewa. Nie wszystkie oddziały otrzymały na czas rozkaz o odwrocie. W ostatniej chwili zdołano ewakuować ze szpitala w Cichiniczach 240 rannych i chorych żołnierzy, z którymi wyjechała także większość sanitariuszy. Z braku podwód na miejscu pozostało 20 najciężej chorych oraz naczelny lekarz dr Mroczek i część personelu. 12 lutego 1918 r. do Cichinicz podeszły oddziały bolszewickie, które były powstrzymywane przez grupy żołnierzy z 2 pułku strzelców i 3 pułku ułanów. Do walki włączył się także personel szpitala. Ponieważ pomoc nie nadeszła, a żołnierze polscy się wycofali, dr Mroczek poddał szpital. Zdążono jeszcze ukryć wśród chorych trzech żołnierzy, którzy do ostatniej chwili bronili dostępu do szpitala.
W boju pod Cichiniczami poległo dwóch polskich żołnierzy. Bolszewicy i mieszkańcy wsi zamordowali 10 oficerów i sanitariuszy. Następnego dnia cztery siostry szpitalne1), które pozostały z chorymi, pogrzebały zamordowanych i poległych we wspólnej mogile, w głębi parku pod jesionem.
Sanitariuszki Helena Skibniewska2) i Irena Krzyżanowska dotarły do Bobrujska i zorganizowały wyjazd do Cichinicz po ciała pomordowanych. Towarzyszyła im grupa żołnierzy I KP, którzy ustalili nazwiska odpowiedzialnych za zbrodnię. Trzech z nich, wydanych przez sąsiadów, zostało aresztowanych i rozstrzelanych. Po kilkudniowym oczekiwaniu na wykonanie trumien, ekshumowano ciała pomordowanych i poległych Polaków, a następnie wywieziono je do Bobrujska.
Twierdza Bobrujsk, rozkaz dowódcy I Korpusu Polskiego nr 272 z dn. 18.06.1918 r.:
" W czasie napadu 30 stycznia bolszewików na szpital polowy PKPS znajdujący się wówczas we wsi Tichinicze powiatu Rohaczewskiego siostry miłosierdzia tegoż szpitala: Helena Skibniewska, Aleksandra Białkowska, Irena Prechitkowa i Zofia Wańkowiczówna wbrew rozkazowi dowódcy czerwonej gwardii dobrowolnie pozostały przy ciężko chorych w szpitalu, gdzie pełniły obowiązki swoje aż do czasu przeniesienia szpitala do Rohaczewa. W ciągu tych kilku dni pobytu w niewoli bolszewickiej, będąc narażonymi na ciągłe zniewagi i utratę życia ze strony dzikiej tłuszczy, zajęły się pochowaniem ofiar mordu bolszewickiego, wydając ostatnie pieniądze na wykopanie wspólnego grobu i osłaniając ciała zamordowanych od bezczeszczenia oraz naigrywania się ze strony czerwonej gwardii.”
W 1994 roku stowarzyszenie „Straż Polskich Mogił” ustawiło w parku podworskim metalowy krzyż.
Źródła:
- Henryk Bagiński, Wojsko Polskie na Wschodzie 1914—1920 (1921)
- Melchior Wańkowicz "Szpital w Cichiniczach" (1935)
- Stanisław M. Jankowski, Dziewczęta w maciejówkach (2012).
Zdjęcia archiwalne
Nekrolog z „Kuriera Warszawskiego” Nr 40 z dn. 9 lutego 1919 r.
Napis (prawdopodobnie symboliczny) ku czci kpt. Kazimierza Stillera, umieszczony na grobie rodzinnym (Stare Powązki w Warszawie).
Spis pochowanych
Jabłoński, oficer, ranny pacjent Lesiewski Stanisław, lekarz Mroczek Ludwik, doktor, naczelny lekarz szpitala Nehrebecki Leon, podoficer, aptekarz Nowakowski Aleksander, podoficer, magazynier Rajkowski, oficer, ranny pacjent Stiller Kazimierz, kapitan, oficer gospodarczy 3 NN sanitariuszy NN żołnierz polski NN żołnierz 3 pułku ułanów
Liczbę pochowanych i część nazwisk ustalono na podstawie opowiadania Melchiora Wańkowicza „Szpital w Cichiniczach”.
Zobacz także
Na skróty
Ostatnie zmiany
- Le Mans grób ppor. Józefa Franka
- Saint-Mandé utworzono
- Pantin utworzono
- Ivry-sur-Seine utworzono
- Talence utworzono
- I Wojna Światowa (1914-18r.) [Francja]
- Nowiny [Mogiła żołnierska]
- Kowale Oleckie [Pomnik poległych i cmentarz]
- Giżycko (Lec) [Spis poległych]
- Koszyce (Košice) [Pomnik Żołnierzy Armii Czerwonej]
- Rogojny [2024-10-26]
- Krysk Nekrologi, Ltn. Max Paluka
- Kłajpeda [Cmentarz wojenny]
- Kłajpeda (Klaipėda) [Cmentarz wojenny]
- Bolków [2015-08-17]