Pomnik zlokalizowany jest na skraju targowiska miejskiego, od strony ul. F. Chopina.

Według miejscowej tradycji, na targowisku miejskim byli pochowani Powstańcy Styczniowi. Mieli to być powstańcy ochotnicy, którzy zginęli w Woli Kuflewskiej, a ich ciała Rosjanie mieli przewieźć do Kałuszyna by w celu pohańbienia pochować ich na targu zwierzęcym (aby groby były deptane przez bydło).

W 1910 mieszkańcy postawili żeliwny krzyż na granitowym postumencie, w latach 90. została na nim umieszczona obecna tablica z napisem:

”KRZYŻ • UPAMIĘTNIAJĄCY • POWSTAŃCE WALKI • Z LAT 1863-1865 •• MIESZKAŃCY”.

Krzyż został przeniesiony z terenu targowiska w obecne miejsce podczas przebudowy targowiska w 2014 roku. W tym samym roku zostały przeprowadzone wykopaliska archeologiczne, podczas których odkryto dziewięć mogił, w których spoczywały szczątki 37 osób.

Znalezione w mogiłach przedmioty pozwoliły ustalić, że pochowani zostali tu żołnierze z czasów wojen napoleońskich, prawdopodobnie na początku 1813 roku, kiedy to w rejonie Kałuszyna miały miejsce walki podczas odwrotu Wielkiej Armii. Ponadto pozwoliły ustalić, że wśród pochowanych byli żołnierze francuscy i rosyjscy, jednak niewykluczone że są wśród nich również żołnierze polscy.

20 maja 2015 r. miał miejsce pogrzeb, podczas którego wydobyte szczątki zostały złożone w mogile w obrębie kwatery wojennej z 1939 r. na cmentarzu parafialnym.

Źródło: Żołnierze czy powstańcy? Groby wojenne w Kałuszynie, pow. miński, woj. mazowieckie w świetle badań archeologicznych [w:] www.academia.edu, dostęp 2020-01-04

Fot. Tomasz Kuran

• Powstańcze mogiły i pomniki 1830-31r.
• Powstańcze mogiły i pomniki 1863-64r.
• Pomniki wojen pruskich XIX w.
• Cmentarze i pomniki IWŚ 1914-18r.
• Cmentarze i pomniki walk o utrwalenie granic 1918-21r.
• Pomniki plebiscytowe na Warmii i Mazurach 1920r.
• Mogiły poległych i zmarłych na służbie 1921-39r.
• Cmentarze i pomniki wojny obronnej 1939r.
• Cmentarze i pomniki IIWŚ 1939-45r.
• Cmentarze i pomniki wojenne na terenie Polski i innych państw europejskich

• Zamki i warownie państwa krzyżackiego
• Kościoły i kaplice
• Przydrożne kapliczki na Warmii i Mazurach

• Le Mans grób ppor. Józefa Franka
• Saint-Mandé utworzono
• Pantin utworzono
• Ivry-sur-Seine utworzono
• Talence utworzono
• I Wojna Światowa (1914-18r.) [Francja]
• Nowiny [Mogiła żołnierska]
• Kowale Oleckie [Pomnik poległych i cmentarz]
• Giżycko (Lec) [Spis poległych]
• Koszyce (Košice) [Pomnik Żołnierzy Armii Czerwonej]
• Rogojny [2024-10-26]
• Krysk Nekrologi, Ltn. Max Paluka
• Kłajpeda [Cmentarz wojenny]
• Kłajpeda (Klaipėda) [Cmentarz wojenny]
• Bolków [2015-08-17]