Uroczysko Dub koło Deniskowicz (Дзяніскавічы)

Znajduje się w lesie na południowy wschód od Deniskowicz. Uroczysko Dub jest położone pomiędzy Deniskowiczami a wsią Wielkie Czuczewicze, na trudnodostępnym i podmokłym terenie. Pomnik ma formę obelisku z ciosów kamiennych, zwieńczonego krzyżem. Na granitowej tablicy wyryto napis:

”Tu poległ • bohaterską śmiercią w • walce o wolność Ojczyzny • ś. p. Pułkownik • BOLESŁAW • MOŚCICKI • Dowódca Krechowiec- • kich Ułanów • dn. 18 Lutego 1918 r.”

Pomnik został odsłonięty w dniu 2 listopada 1930 roku.

Dnia 11 lutego 1918 r. wyruszyła z Bobrujska delegacja I Korpusu Polskiego. Miała przedostać się przez linię frontu i dotrzeć do Rady Regencyjnej znajdującej się w Warszawie. Składała się z pięciu osób: przewodniczącego, dowódcy 1 pułku ułanów, pułkownika Bolesława Mościckiego, ppor. Bispinga, podkapitana Maruszewskiego, chor. Żaboklickiego oraz ochotnika-ułana Witolda Wańkowicza. Delegacja była eskortowana przez dwa szwadrony 1 p.ułanów w sile 120 szabel i 2 karabinów maszynowych.

Zgodnie z relacją rtm. Bronisława Romera, dowódcy 3 szwadronu, oddział dotarł w dn. 16.02.1918 r. do Łopatycz, gdzie przeprawił się przez rzekę Szczarę. Znajdujący się w Łopatyczach żołnierze 15 syberyjskiej dywizji zaczęli ostrzeliwać polskie patrole, wyjeżdżające już ze wsi. Pułkownik Mościcki wydał rozkaz do ataku na tłum strzelających bolszewickich żołnierzy. Szwadrony zaatakowały w szyku konnym, ale musiały się wycofać. Ułani spieszyli się i tyralierą zaczęli ostrzeliwać wieś, poczym rozpoczęli natarcie. Wieś została opanowana, a bolszewicy uciekli. W boju poległ ppor. Łebkowski, podoficer Mroziński oraz ułani Śledź i Sitarek. Rannych i zaginionych było 17 żołnierzy. We wsi naliczono 12 zabitych i kilkunastu rannych bolszewików, oprócz tych, którzy padli w polu. Wobec uzyskania wiadomości, że dalsze wsie są także obsadzone przez oddziały bolszewickie, płk Mościcki zdecydował się przekradać dalej bez asysty szwadronów, które otrzymały rozkaz powrotu do Bobrujska.

Dn. 18.02.1918 r. delegacja przebrała się w ubrania cywilne i już tylko z dwoma ułanami ruszyła w dalszą drogę. Jeszcze raz się podzielono – płk Mościcki, pkpt.Maruszewski i ułani stworzyli jedną grupę, a chor. Żaboklicki, ppor. Bisping i och. Wańkowicz — drugą.

W okolicy leśniczówki Dub na pierwszą grupę napadli bolszewicy i uzbrojeni chłopi. Podczas strzelaniny w lesie zginął płk Mościcki a pkpt. Maruszewski został aresztowany. Prawie jednocześnie zostaje aresztowana druga grupa, którą bolszewicy osadzili w więzieniu w Łunińcu.

Na wieść o śmierci dowódcy wyruszyła z pułku ekspedycja karna, która spaliła wieś Wielkie Czuczewicze, skąd pochodziła większość napastników. Ciało pułkownika zostało zabrane do Mińska i tam tymczasowo pogrzebane. W 1921 r. szczątki pułkownika Bolesława Mościckiego zostały przewiezione do Warszawy i złożone w podziemiach kościoła pw. św. Krzyża.

Źródła:

• Henryk Bagiński, Wojsko Polskie na Wschodzie 1914-1920 (1921)
• Aleksander Wojciechowski, Zarys historii wojennej 1-go pułku ułanów krechowieckiech (1929)
• Mariusz Proskień, Okolice Deniskowicz. Miejsce śmierci pułkownika Bolesława Mościckiego.

Fot. Mariusz Proskień

Żołnierze 1 pułku ułanów polegli pod Łopatyczami dn. 16.02.1918 r.

podporucznik Maksymilian Łebkowski
plutonowy Bolesław Mroziński
ułan Antoni Sitarek
ułan Antoni Śledź

Dowódca 1 pułku ułanów I Korpusu Polskiego
pułkownik Bolesław Mościcki, poległ 18.02.1918