Olsztyńska Strona Rowerowa http://www.rowery.olsztyn.pl/?r=17 Sanktuarium Maryjne w Gietrzwałdzie Olsztyn-Gietrzwałd-Grazymy-Olsztynek-Olsztyn (98 km) Piotr Gapiński <piotr dot gapinski at wp dot pl> :: 2001-07-14 01:06:57 Bartąg (Gross Bertung) Wieś(gmina Stawiguda) umiejscowiona na lewym brzegu Łyny oddalona 6 km na południe od Olsztyna. Lokacja nastąpiła w 1345. w lutym 1517 Mikołaj Kopernik lokował tutaj nowego osadnika. Kościół parafialny św. Anny i ś. Szczepana z drugiej połowie XIV wieku. Piękne sklepienia sieciowe w nawie głównej oraz gwiaździstych i kryształowych w nawach bocznych kościoła zalicza się do najpiękniejszych na Warmii. Wyposażenie kościoła jest w większości neogotyckie. Ołtarz główny barokowy, o bogatej dekoracji figuralnej oraz roślinnej z 1707. w łuku tęczowym krucyfiks z końca XVII wieku Warte zauważenia dobrze zachowane klasyczne ołtarze boczne z około 1800. w dobrym stanie zachowały się organy, pochodzące z miejscowego kościoła bernardynów, na którym grał organista i wybitny kompozytor rodem z Barczewa, Feliks Nowowiejski. Tutaj: poczta, ośrodek zdrowia, zajazd, kwatery, sklep. Tomaszkowo (Thomsdorf) Wieś (gmina Stawiguda) w pobliżu północnego brzegu Jeziora Wulpińskiego oddalony 10 km na południowy zachód od Olsztyna. Mikołaj Kopernik, administrator dóbr kapituły warmińskiej, w 1518 zapisał tutaj osadnikom ziemię. Zachowały się cztery drewniane chałupy nr 1, 5, 27, 33 oraz trzy kapliczki przydrożne z XIX wieku. Tutejszy kościół pod wezwaniem św. Tomasza Apostoła powstał na bazie zaadoptowanym budynku szkolnym. Tutaj: PKS, PKP Naterki (2km), bar, kwatery, ośrodek wypoczynkowy. Sząbruk (Schonbruck) Wieś (gmina Gietrzwałd) położona 15 km na południowy zachód od Olsztyna. Miejscowość lokowano w 22 lipca 1363. Zachowany kościół pod wezwaniem św. Mikołaja i św. Anny został uposażony w przywileju lokacyjnym 1363. Jest to przepiękna budowla późnogotycka orientowana, murowana z kamieni polnych łupanych, z ceglanymi narożami i szczytami, na rzucie prostokąta, z zakrystią od północy i kwadratową wieżą od zachodu. Podczas konserwacji w latach 80 odkryto w starej części kościoła malowidła gotyckie z XVI wieku, przedstawiające m.in. Sąd Ostateczny, dziewięć scen pasyjnych i patronów kościoła. Wystrój wnętrz a jest barokowy, ołtarz główny pochodzi z 1744 roku, dwa ołtarze boczne i ambona z 1749 roku, gotycki pacyfikał z relikwiami św. Andrzeja, dwie puszki z XVII wieku, monstrancja oraz dwa kielichy z XVIII wieku, barokowy jest również konfesjonał i obrazy świętych apostołów. We wsi zachowały się cztery drewniane chałupy z XIX wieku (nr 7, 10, 13, 40) Tutaj: punkt lekarski, bary. Uniszewo Wieś (gmina Gietrzwałd) położona 15 km na południowy zachód od Olsztyna. Zachowały się dwie chałupy, oraz trzy przydrożne kapliczki z XIX wieku. W pobliżu znajduje się zachodni kraniec Jeziora Wulpińskiego. Tutaj: PKS, PKP 3 km, poczta, ośrodek wczasowy, bar. Gietrzwałd (Dietrichswalde) Wieś (gmina Grunwald) umiejscowiona na trasie Ostróda–Działdowo ok. 20 km od Olsztyna. Lokacji Gietrzwałdu dokonała Kapituła Warmińska 19 maja 1352. Kościół gietrzwałdzki pochodzi z tego samego okresu. 27 czerwca 1877 roku rozpoczęły się objawienia Matki Boskiej i od tej chwili Gietrzwałd stał się wielkim sanktuarium – najliczniej odwiedzanym miejscem pielgrzymkowym na Warmii i ośrodkiem turystycznym. Wystrój i wyposażenie kościoła jest neogotyckie, w ołtarzu głównym znajduje się obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem pochodzący jeszcze z XVI wieku. Innym godnym szczególnej uwagi zabytkiem w kościele jest gotycka drewniana Pieta z 1425 roku. Uroczysta koronacja obrazu odbyła się 10 września 1967, a Ojciec Święty Jan Paweł II nadał tej świątyni godność Bazyliki Mniejszej. Innym ciekawym obiektem jest również dawne dość dobrze zachowane założenie dworsko-parkowe z dużym podwórzem gospodarczym. Park podworski rozciąga się wzdłuż głównej drogi wsi, osłaniając dwór pochodzący z 2 połowy XIX wieku. W parku zachował się cmentarz rodowy właścicieli majątku, obsadzony ponad stuletnimi bukami. Gietrzwałd znany jest także ze źródełka wody, której przypisuje się własności lecznicze i cudotwórcze. Tutaj: PKS, poczta, ośrodek zdrowia, agroturystyka. Woryty Wieś (gmina Gietrzwałd) położona 2 km na północny zachód od Gietrzwałdu. Założona w 1345. Tutaj: PKS. PKP Biesal 4 km, agroturystyka. Łęguty (Longgut) We wsi (gmina Gietrzwałd) znajduje się kościół ewangelicki wybudowany w latach 1737-1738, zabytkowy cmentarz (obecnie mocno zaniedbany) oraz dwór z XIX wieku. Grazymy (Grasnitz) Osada (gmina Gietrzwałd) 1 km od południowego brzegu jeziora Łęguty, założona w 1352. Znajduje się tu zespół pałacowy - pałac Steinów z przełomu XVII i XVIII wieku usytuowany na wzniesieniu, w otoczeniu lasów nieopodal jeziora a także oficyna pałacowa z XIX wieku. Dzisiejszy pałac to replika z początków XX wieku, zbudowana na oryginalnych fundamentach. Po 1945 umiejscowiono tu najpierw dom dla sierot wojennych a później, działający do dzisiaj, Dom Opieki Społecznej dla chorych umysłowo. W okolicach, przy drodze Grazymy-Rapaty, znajduje się głaz narzutowy, szary granitogejs o obwodzie 800 cm i wysokości 80 cm - pomnik przyrody. W okolicach, około 150 m od tej drogi i około 250 m przed Grazymami rośnie dąb o obwodzie 480 cm i wysokości 27m - pomnik przyrody. Tutaj: PKS Rapaty 3 km. Biesal Wieś (gmina Gietrzwałd) położona w zachodniej części Pojezierza Olsztyńskiego. Lokacji Biesala dokonał ostródzki komtur Emmerich Drahe 12 marca 1484. Znajduje się tu XIX kaplica pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia NMP. W odległości 2 km na zachód rozciąga się malownicza dolina rzeki Pasłęki. Tutaj: PKS, PKP, poczta, ośrodek zdrowia, bary, możliwość wspinaczki - pokaźny wiadukt. Mańki Wieś (gmina Gietrzwałd); Kościół ewangelicki zbudowany w 1770 roku, po 1945 przejęty przez kościół katolicki. Olsztynek (Hohenstein) Miasto siedziba Urzędu Miasta i Gminy, na pograniczu Pojezierza Olsztyńskiego i Garbu Lubawskiego na trasie E 77. Olsztynek otrzymał prawa miejskie w 1359 roku. Pierwszy kościół wybudowano tutaj jeszcze w 1350. Obecny kościół, pod wezwaniem Najśw. Serca Pana Jezusa i św. Brunona, wybudowano w roku 1888. 17 VII 1410 zatrzymały się tutaj na noc wojska Jagiełły po bitwie Grunwaldzkiej w drodze na Malbork. W okolicach Olsztynka rozegrała się największa bitwa I wojny Światowej na froncie wschodnim tzw. Bitwa pod Tannenbergiem. Wielkie zwycięstwo wojsk niemieckich zostało upamiętnione wybudowanym w okolicznej wsi Sudwa monumentalnym mauzoleum wzniesionym na cześć dowódcy wojsk niemieckich feldmarszałka Hindenburga. Mauzoleum zostało zrównane z ziemią podczas II Wojny Światowej. W Olsztynku zachowały się fragmenty obwarowań miejskich z XIV wieku, zamek krzyżacki (becnie szkoła), gotycki z lat 1360-1370, odbudowany w latach 1974-1977. Kilkadziesiąt zabytkowych domów i kamienic przy rynku miasta. Znajduje się tutaj również skansen, w którym zgromadzono liczne zabytkowe obiekty oraz ciekawą kolekcję sprzętów gospodarstwa domowego. Trzeba to zobaczyć, jak również odwiedzić Zajazd Warmiński z najlepszym wzbogacanym smalcem wiejskim w okolicy. W Olsztynku urodził się Krzysztof Celestyn Mrongowiusz (1764-1855) - wybitny popularyzator języka polskiego, autor podręczników i słowników polsko-niemieckich. Był lektorem języka polskiego w Gimnazjum Gdańskim i Szkole Katedralnej w Królewcu. Tutaj: PKP, PKS, szpital, bary, restauracje, hotel, kwatery, sklepy. Stawiguda (Stabigotten) Wieś gminna na trasie Olsztyn–Olsztynek, 16 km na południe od Olsztyna. Zachował się tutaj kościół św. Jakuba, zbudowany w latach 1933-1934 oraz kaplica neogotycka przydrożna z XIX wieku. W odległości 3 km na południe, drogą do Plusek, rozciąga się jezioro Pluszne, 3 km na północ leży jezioro Wulpińskie. Tutaj: PKS, PKP, poczta, bank, kawiarnia, hotel, kwatery, schronisko młodzieżowe, korty tenisowe.

powrót