Józefów (Naujene)

Ustawiony na łące, przy lasku, powyżej terenu byłego cmentarza katolickiego, który po II wojnie światowej uległ dewastacji i został zlikwidowany w 1984 r. Na cmentarzu znajdowała się mogiła, w której pochowano czterech żołnierzy 1 pułku piechoty legionów poległych 03.01.1920 r. W latach 30-tych ubiegłego wieku na mogile stał dębowy krzyż. Obecnie nie jest możliwe dokładne zlokalizowanie grobów żołnierzy WP. Na krzyżu znajduje się tabliczka z dwujęzycznym napisem:

"1919.-1920. GĀDA • PAR LATVIJAS NEATKARīBU KRITUŠO • POĻU KARAVīRU PIEMIŅAI •• PAMIĘCI ŻOŁNIERZOM POLSKIM • POLEGŁYM W 1919-1920 R. • ZA NIEPODLEGŁOŚĆ ŁOTWY".

W dniu 3 stycznia 1920 r. III batalion 1 pp leg. zebrał się we wsi Zundki i rozpoczął natarcie przez zamarzniętą Dźwinę. Nieprzyjaciel od razu spostrzegł przeprawę, otwierając silny ogień ze wsi Wiliusze (Viluši), znad toru kolejowego i z Józefowa (Juzefova). Czołowe kompanie, 11-ta i 12-ta, szybko przebiegły rzekę pod osłoną ognia karabinów maszynowych strzelających z wysokiego brzegu Dźwiny. Zdobyto wieś Wiliusze. Kompanie III batalionu ruszyły w kierunku Dyneburga i ku szosie. Doszło do dalszych walk pod Łocikami (Lāci) i Grybustami (Gribusti).

Źródła:

• Stefan Pomarański "Zarys historii wojennej 1-go pułku piechoty legionów" (1931)
• Ewa Ziółkowska "Żołnierzom polskim poległym za łotewską niepodległość" [w:] "Przeszłość i pamięć" Nr 1 (1999)

Fot. Mariusz Proskień