Zerbuń

"1914-1918 • DEN HELDENTOD STARBEN • AUS SAUERBAUM".

Fot. Piotr Gapiński

CICHOWSKI KARL
CZICHOWSKI JOS.
DEDNER HUBERT
FABECK AUGUST
FABECK FRANZ
FLACK JOSEF
FOCHS JOHANN
GOTZHEIM AUG.
HERDER MICH.
HOLSTEIN JOS.

IWAN JOSEF
IWAN ANTONIUS
v. KNOBELSDORFF JOH.
LANGE EMIL
LINGNAU JOSEF
NOWACK FRANZ
RETZMA JOSEF
RETZMA PAUL
SADRINNA HERM.
SCHWEIJER JOH.

Położony w polu na północnym skraju wsi, w opracowaniu Dehnena określany jako Kriegerfriedhof auf der Feldmark Ciechowski. Na planie prostokąta o wymiarach 5x7 m. Ogrodzony płotem z siatki i obsadzony krzewami dzikiej róży. Zbiorowa mogiła obłożona kamienną kostką. Po stronie południowej wysoki dębowy krzyż. Od strony północnej tablica wmurowana w brzeg mogiły z napisem: "AM 26 AUGUST 1914 • FIELEN FÜR IHR VATERLAND"¹⁾ i nazwiskami żołnierzy.

Pochowanych jest tu 14 żołnierzy armii niemieckiej z Res. Inf. Regt. 61 oraz 9 z armii rosyjskiej, w tym jeden oficer. Stan zachowania dobry.

Źródła:

• W. Knercer, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995, s. 121, 122
• M. Dehnen, Die Kriegsgräber in Ostpreussen von 1914/15, Würzburg 1966, s. 39

Fot. Piotr Gapiński

Fot. Piotr Gapiński

Leutnant Erich Koch, 6. Komp. Res. Inf. Regt. 61
Leutnant d. Res. Friedrich Langreuter, 6. Komp. Res. Inf. Regt. 61

Usytuowany około 2,5 km na północ od wsi, na skraju lasu, zajmuje powierzchnię 0,15 ha. W opracowaniu Dehnena określany jako Großer Kriegerfriedhof. Podzielony jest na dwie części - pierwszą, gdzie pochowani są żołnierze armii niemieckiej i drugą, na której pochowani są żołnierze armii rosyjskiej. Cmentarz żołnierzy armii niemieckiej założony jest na planie prostokąta, otoczony wysokim, kamiennym murem. Wejście od strony południowej poprzez bramę. Układ mogił w dziewięciu rzędach po trzy mogiły w każdym rzędzie. Mogiły obramione kamiennymi krawężnikami, na każdej drewniane, dębowe krzyże, oznaczające groby żołnierzy (przeciętnie po dwa). W centralnej części, przy piątym rzędzie mogił na kamiennym cokole — wysoki, dębowy krzyż. Na cokole kamienna tablica z wykutym napisem:

"191 DEUTSCHE SOLDATEN • FIELEN IM GEFECHT BEI • SAUERBAUM 26 AUGUST 1914 • FÜR DAS VATERLAND".²⁾

Cmentarz wzdłuż muru po stronie wewnętrznej obsadzony był brzozami, wzdłuż każdego rzędu mogił pierwotnie szpaler świerkowy. Od strony północnej do cmentarza niemieckiego przylega cmentarz żołnierzy armii rosyjskiej. Założony na planie półkola. Otoczony niskim kamienno-ziemnym murkiem, w części środkowej co najmniej dwie zbiorowe mogiły.

Pochowanych jest tu 191 żołnierzy armii niemieckiej i 154 żołnierzy armii rosyjskiej, poległych podczas bitwy w dniu 26 sierpnia 1914 r. w rejonie wsi Biesowo, Zerbuń i Lutry. Walczył tu niemiecki XVII Korpus Armii i 1 Rezerwowy Korpus z rosyjskim VI Korpusem stanowiącym prawe skrzydło Armii "Narew". Stan zachowania dobry, układ mogił czytelny. Na krzyżach brak tabliczek z nazwiskami poległych.

Źródła:

• W. Knercer, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995, ss. 118-120
• M. Dehnen, Die Kriegsgräber in Ostpreussen von 1914/15, Würzburg 1966, s. 38, 39

Fot. Piotr Gapiński

Fot. Piotr Gapiński

Fot. Maciej Giernatowski

Fot. Piotr Gapiński

Rys. W. Knercer, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995, s. 119

Wehrm. Gustav Leumann, 7. K. Ldw. Jnf. Reg. 34
Reservist Johann Schulte, 5. K. Res. Jnf. Reg. 21
Wehrm. Robert Grammersdorf, 5. K. Res. Jnf. Reg. 21
Wehrmann Wladislaus Liezmanski, Res. Jnf. Reg. 21
Reservist Kurt Trebu??, 7. K. Res. Jnf. Reg. 21
Wehrm. Nikolaus Zyballa, 4. K. Ldw. Jnf. Reg. 34
Unteroffizier Paul Moll, 4. K. Ldw. Jnf. Reg. 49
Unteroffizier Gustav Jorzig, 12. K. Res. Jnf. Reg. 21
Reservist Michael Giszes, 2. K. Res. Jnf. Reg. 21
Wehrm. Friedrich Schulze, 7. K. Ldw. Jnf. Reg. 34
Wehrm. Hermann Rodmann, 2. K. Ldw. Jnf. Reg. 34
Gefreiter Hermann Kuckow, 7. K. Ldw. Jnf. Reg. 49
Wehrm. Josef Tetzlaff, 8. K. Ldw. Jnf. Reg. 49
Wehrm. Michael Kubiak, 11. K. Ldw. Jnf. Reg. 49
Wehrm. Friedrich Kirchhoff, 1. K. Ldw. Jnf. Reg. 21
Reservist Anton Kandula, 3. K. Res. Jnf. Reg. 21
Gefreiter Otto Schmidt II, 7. K. Ldw. Jnf. Reg. 34
Reservist Eugen Kuhr, 1. K. Res. Jnf. Reg. 21
Reservist Emil Shülke, 9. K. Res. Jnf. Reg. 21
Reservist Karl Lorenz, 1. K. Res. Jnf. Reg. 21
Wehrm. Ernst Rieting, 9. K. Ldw. Jnf. Reg. 21
Wehrm. Gustaw Stackelbeck, 9. K. Res. Jnf. Reg. 21
Wehrm. Michael Krupecki, 1. K. Res. Jnf. Reg. 21
Reservist Stanislaus Madzirek, 4. K. Res. Jnf. Reg. 21

Usytuowany około 1 km w kierunku południowo-zachodnim od wsi, w lesie, przy drodze polnej prowadzącej w kierunku jeziora Zerbuń. W opracowaniu Dehnena okreslany jako Kriegerfriedhof am Fichtenwäldchen Oppenkowski. Na planie prostokąta o wymiarach 10x6 m. Otoczony niskim kamiennym murkiem. Usytuowany w niedużym zagłębieniu. Mogiły w trzech rzędach po trzy, każda otoczona krawężnikiem z częściowo obrobionych kamieni polnych, z drewnianym krzyżem i tabliczką informującą o poległym żołnierzu. Od strony północnej, na wyżej wzniesionym kamiennym murze, tablica informująca o dacie i miejscu bitwy:

"SIE FIELEN • AM 26.8.1914 • BEI SAUERBAUM".³⁾

Na koronie muru żelazny krzyż, umocowany przy pomocy opasujących kamienną kulę dwóch metalowych listew. Pochowanych jest tu 9 żołnierzy armii niemieckiej (w tym 1 nieznany z Res. Inf. R. 21 oraz 1 nieznany z Landw. Inf. R. 34), poległych w bitwie pod Zerbuniem 26 sierpnia 1914 r. Stan zachowania dobry, odnowiony w 2002 roku.

Źródła:

• W. Knercer, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995, s. 121
• M. Dehnen, Die Kriegsgräber in Ostpreussen von 1914/15, Würzburg 1966, s. 39

Fot. Piotr Gapiński

Fot. Piotr Gapiński

Fot. Maciej Giernatowski

Fot. Maciej Giernatowski

Rys. W. Knercer, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995, s. 121

Reservist Fink, Res. Jnf. Reg. 61
Reservist Anton Gapski, 7. Komp. Res. Jnf. Reg. 21
Gefreiter Wilhelm Stratmann, 2. Komp. Res. Jnf. Reg. 21
Wehrmann August Sieg, 11. Komp. Res. Inf. Reg. 21
Reservist Heinrich Pingel, 5. Komp. Res. Jnf. Reg. 21
Reservist Goerde Eigenbrot, 6. Komp. Res. Jnf. Reg. 21
Uffz. Leschner, Res. Inf. R. 21

Informacje o Uffz. Leschner na podstawie M. Dehnen, Die Kriegsgräber in Ostpreussen von 1914/15, Würzburg 1966, s. 39

Mogiła usytuowana na południowym skraju wsi, w polu. Pochowany jest w niej 1 żołnierz armii niemieckiej, poległy 26 sierpnia 1914 r. podczas bitwy pod Zerbuniem.

Źródło: W. Knercer, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995, s. 122

Fot. Maciej Giernatowski

Leutnant Erich Reuter, 11. R. J. R. 61, † 26.8.1914

Usytuowany za jeziorem Zerbuń na południowy wschód od wsi, w polu, przy nieistniejącej obecnie drodze polnej, łączącej wsie Zerbuń i Biesowo, na terenie prywatnym. Położony około 2 km w kierunku południo-zachodnim od Biesowa, skąd prowadzi fragment drogi w kierunku cmentarza. W opracowaniu Dehnena okreslany jako Kriegerfriedhof auf der Feldmark Jablonka. Założony na planie prostokąta o wymiarach 7x8,5 m, obsadzony drzewami, otoczony niskim kamienno-ziemnym murkiem. Na zbiorowej mogile pomnik z miedzianą tablicą (niezachowana) z nazwiskami poległych i napisem:

"ES STARBEN DEN HELDENTOD FÜRS VATERLAND IM WELTKRIEGE 1914 BIS 1918 VOM RES. INF. REG. 21".⁴⁾

Pochowanych jest tu 26 żołnierzy armii niemieckiej (w tym 9 nieznanych z Res. Inf. R. 21), poległych w bitwie pod Biesowem i Zerbuniem 26 sierpnia 1914 r. Stan zachowania w stanie szczątkowym, w dużym stopniu zniszczony.

Źródła:

• W. Knercer, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995, s. 120, 121
• M. Dehnen, Die Kriegsgräber in Ostpreussen von 1914/15, Würzburg 1966, s. 39

Fot. Piotr Gapiński

Rys. W. Knercer, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995, s. 120

Hauptm. Osterroth, Res. Inf. R. 21
Leutn. Bielefeld, Res. Inf. R. 21
Leutn. Schlei-Asmus, Res. Inf. R. 21
Vizef. Neumann, Res. Inf. R. 21
Uffz. Fedtke, Res. Inf. R. 21
Landwehrm. Buschhaus, Res. Inf. R. 21
Landwehrm. Grimm, Res. Inf. R. 21
Landwehrm. Herrmann, Res. Inf. R. 21
Landwehrm. Kisitzki, Res. Inf. R. 21
Landwehrm. Pistrzak, Res. Inf. R. 21
Landwehrm. Rogosch, Res. Inf. R. 21
Landwehrm. Stolp, Res. Inf. R. 21
Landwehrm. Wieszynski, Res. Inf. R. 21
Landwehrm. Zinitza, Res. Inf. R. 21
Reservist Bredenbröker, Res. Inf. R. 21
Reservist Hermann, Res. Inf. R. 21
Reservist Kaiser, Res. Inf. R. 21

Źródło: M. Dehnen, Die Kriegsgräber in Ostpreussen von 1914/15, Würzburg 1966, s. 39

Usytuowany w polu, około 2 km na północny-zachód od wsi, w opracowaniu Dehnena określany jako Grabstätte auf der Feldmark Heppner. Na planie prostokąta o wymiarach 11x6 m, usytuowany na dwóch tarasach. Otoczony kamiennym murem, na nim w części centralnej umocowana była mosiężna tablica z napisem "GEFALLEN FÜR VATERLAND AM 26 AUGUST 1914"⁵⁾ oraz z nazwiskami poległych oficerów i numerami jednostek. Na koronie muru żelazny krzyż, osadzony na kamiennej kuli przy pomocy dwóch opasujących ją metalowych listew. Pochowanych jest tu 10 oficerów armii niemieckiej, poległych w bitwie pod Zerbuniem, 26 sierpnia 1914 r. Stan zachowania w stanie szczątkowym.

Źródła:

• W. Knercer, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995, s. 120
• M. Dehnen, Die Kriegsgräber in Ostpreussen von 1914/15, Würzburg 1966, s. 39

Fot. Piotr Gapiński

Fot. Piotr Gapiński

"DIESE HÖHEN • - DIE RUSSENSCHANZEN - • WURDEN AM 26.08.1914 • NACH HELDENMUTIGEM • KAMPF VON DEM • LANDWEHR INF. REG. 34 • GEGEN DAS 6. RUSS. CORPS • ERSTÜRMT. DIESER KAMPF • LEITETE DIE SCHLACHT • BEI TANNENBERG EIN".⁶⁾

Fot. Piotr Gapiński

Fot. Maciej Giernatowski

Fot. Maciej Giernatowski