Węgorzewo (Węgobork)
Województwo warmińsko-mazurskie, powiat węgorzewski, gmina Węgorzewo.
Angerburg, Ostpreussen, Kreis Angerburg (- 1945).
Lokalizacja: 54.2136N, 21.7416E [pokaż mapę]
Cmentarz wojenny
Zlokalizowany na południe od miejscowości, na niewielkim wzniesieniu, nad jeziorem. Ogrodzony kamiennym murkiem, przy wejściu tablice informacyjne (w języku polskim i niemieckim) z inskrypcją:
"CMENTARZ WOJENNY • 1914 - 1918 • MIEJSCE SPOCZYNKU • 344 ŻOŁNIERZY NIEMIECKICH • I 234 ROSYJSKICH •• OBIEKT ZABYTKOWY • PODLEGA OCHRONIE PRAWNEJ".
W centralnej części cmentarza, na podwyższonym tarasie wysoki, drewniany krzyż (oryginalnie ufundowany przez rodzinę Lehndorff). Od strony południowej pomnik z inskrypcją:
"SIE STARBEN - UND LEBEN NOCH • SIE SCHLUMMERN - UND WACHEN DOCH • SIE RUHEN - ZU NEUER TAT • DER ZUKUNFT SAAT".1)
Mogiły ułożone po obu stronach alejek biegnących wzdłuż muru ogrodzenia i centralnie położonego tarasu. Pochowano tu 344 żołnierzy armii niemieckiej i 234 żołnierzy armii rosyjskiej poległych w 1914 roku. Stan zachowania dobry.
Źródło: E. Pfeiffer (red.), Der Kreis Angerburg, Rotenburg 1973, s. 84
2017-05-03
Fot. Piotr Gapiński
2010-07-16
Fot. Adler7
2001-09-08
Fot. Piotr Gapiński
Zdjęcia archiwalne
Spis poległych
Leutnant d. Ldw. Friedrich Sprecher, Ldw. Inf. Regt. 31, † 11.2.1915 Leutnant d. Res. Fritz Priddat, I. R. 44, † 15.9.1915 Untffz. d. Res. Willi Grüneberg, 11. / I. R. 45, † 11.12.1914 Untffz. Louis Krugmeier [L. Krugmeyer], Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Untffz. A. Hennerich [A. Henirrich], ???, † 28.8.1915 Untffz. Karl Feigenspahn [K. Feigenspan], 1. / Landw. I. R. 84, † 30.12.1914 Untffz. Franz Minsel, 4. / Landw. I. R. 84, † 24.11.1914 Untffz. Gottfried Hoffmann, 8. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Untffz. J. Thorwald Midtgaard, 8. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Sergt. W. Gorontzki, 2. Komp. ???, † 19.3.1919 Feldw. P. Schrader, 1. / Jäg. R., † 9.10.1914 Vzfw. Adolf Horwege, 5. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Gefr. Otto Tunk [O. Funk], 1. / Ers. Btl. 147, † 6.12.1914 Gefr. Ludwig Wehking [L. Weheking], 1. / I. R. 380, † 10.2.1915 Gefr. Hugo Meins, 4. / Landw. I. R. 31, † 10.2.1915 Gefr. L. Machei, 2. / Ld. Btl. 2 Insterburg, † 18.11.1914 Gefr. R. Rosencrantz [R. Rosenkranz], 2. / Jäg. Btl. 1, † 12.12.1914 Gefr. Wilhelm Wulf, 4. / 5. / Landw. I. R. 84, † 12.12.1914 Gefr. d. Res. Walter Roth [K. Roth], 3. / Gren. Regt. 4 Rastenburg, † 5.1.1915 Gefr. d. Res. Paul Schulz, 5. / Gren. Regt. 4 Rastenburg, † 19.12.1914 Gefr. R. Stiller, R. I. R. 253, † 1.6.1915 Gefr. J. Breuer, R. I. R. 258, † 13.3.1915 Gefr. J. Heckler, ??? Gefr. Anton Reineke [A. Reinke], 15. / Landw. I. R. 84, † 12.2.1915 Gefr. Heinrich Seemann, 4. / Landw. I. R. 84, † 24.11.1914 Gefr. Gustav Neumann, 8. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Wehrm. A. Frank, 5. / Jäg. Btl. 1, † 21.11.1914 Wehrm. Maas Söhl, 5. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Wehrm. Karl Schmidt, 8. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Wehrm. Friedrich Beuck [F. Benk], 4. / Landw. I. R. 31, † 10.2.1915 Wehrm. Wilhelm Westphal, 4. / Landw. I. R. 31, † 10.2.1915 Wehrm. Hermann Berger, 4. / Landw. I. R. 31, † 10.2.1915 Wehrm. Friedrich Petersen III, 5. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Wehrm. Heinrich Luft, 4. / Landw. I. R. 84, † 24.11.1914 Wehrm. Heinrich Rieper, 4. / Landw. I. R. 84, † 24.11.1914 Wehrm. Hans Rohweder [H. Rohwedder], 4. / Landw. I. R. 84, † 24.11.1914 Wehrm. Otto Studier, 4. / Landw. I. R. 31, † 10.2.1915 Wehrm. Eduard Karger, 4. / Landw. I. R. 31, † 10.2.1915 Wehrm. J. Dunker, 12. / Landw. I. R. 31, † 10.2.1915 Wehrm. Oswald Kempmann, 8. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Wehrm. Julius Petersen, 2. / Landw. I. R. 84, † 6.12.1914 Wehrm. Friedrich Wilhelm Wohlert, 4. / Landw. I. R. 31, † 12.2.1915 Wehrm. Hans Johannsen, 2. / Landw. I. R. 84, † 12.12.1914 Wehrm. E. Tiedemann, 5. / Landw. I. R. 31, † 10.11.1914 Wehrm. Johann Møller [J. Moeller], 8. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Wehrm. Bernard Tienken, 8. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Wehrm. Johann Folkers, 8. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Wehrm. Hans Wriedt, 8. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Wehrm. Aleksander Bergmann, 13. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Wehrm. Heinrich Näve [H. Naewe], 3. / Landw. I. R. 84, † 8.2.1915 Wehrm. Eduard Milchewski [E. Milschewski], 16. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Wehrm. Johann Unrau, 15. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Wehrm. Cristian Rönnfeld [Ronnfeldt], 2. / Landw. I. R. 84, † 30.12.1914 Wehrm. O. Witt, 7. / Landw. I. R. 84, † 4.12.1914 Wehrm. Paul Vogel, 8. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Wehrm. [Ers. Res.] Wilhelm Albert Mahlkow, 16. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Wehrm. Benno Nicolaus, 15. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Wehrm. H. Blümer, ??? Wehrm. G. Bendigkeit, ???, † 14.6.1915 Wehrm. Friedrich Petersen, 5. / Landw. I. R. 84, † 13.12.1914 Wehrm. Wilhelm Plath, 4. / Landw. I. R. 84, † 24.11.1914 Wehrm. Wilhelm Bruhn, 4. / Landw. I. R. 84, † 24.11.1914 Wehrm. Franz Sommerfeld, 4. / Landw. I. R. 84, † 24.11.1914 Wehrm. Johannes Huisman [J. Hinsmann], 8. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Wehrm. Balthasar Wildbiehler [B. Wildbihler], 8. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Wehrm. Otto Klietz, 8. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Wehrm. Karl Nowak, 8. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Wehrm. Georg Hennig, 8. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Wehrm. Hinr. Burfeindt [H. Buerteruch], 5. / Landw. I. R. 84, † 24.11.1914 Wehrm. Jörgen Gamborg, 6. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Wehrm. Heinrich Thomsen I, 6. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Wehrm. Bruno Schuster, 6. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Ldstrm. Andreas Pusowski, 1. / I. R. 380, † 10.2.1915 Ldstrm. Gustav Herrmann [G. Hermann], 1. / I. R. 380, † 10.2.1915 Ldstrm. M. Nickel, 5. / Ld. Btl. Rastenburg, † 11.2.1915 Ldstrm. Julius Rister, 1. / I. R. 380, † 10.2.1915 Ldstrm. H. Müller, 4. / Ld. Btl. Leipzig, † 8.4.1915 Ldstrm. F. Grossmann, 5. / Ld. Btl. Rastenburg, † 10.2.1915 Ldstrm. H. Koesling, 5. / Ld. Btl. Rastenburg, † 10.2.1915 Ldstrm. R. Laszig, 2. / Ld. Btl. 2 Insterburg, † 19.11.1914 Ldstrm. August Naujokat, 2. / Ld. Btl. 2 Insterburg, † 19.11.1914 Ldstrm. Emil Pilat, 2. / Ld. Btl. Preussisch Stargard, † 22.11.1914 Ldstrm. August Kaminski, 1. / Ld. Btl. Preussisch Stargard, † 10.2.1915 Ldstrm. G. Liedtke, 4. / Ld. Btl. Preussisch Stargard, † 31.3.1915 Ldstrm. Franz Stoppa, 1. / Ld. Btl. Preussisch Stargard, † 10.2.1915 Ldstrm. B. Flach, 5. / Ld. Btl. Rastenburg, † 2.2.1915 Ldstrm. A. Birgel, 1. / I. R. 24, † 5.7.1918 Ldstrm. R. Teweleit, 1. / Landw. I. R. 20, † 26.11.1918 Ldstrm. E. Borchert, R. I. R. 376, † 10.11.1914 Musk. K. Machmüller, 6. / REKH. W. I. R. 86, † 3.12.1919 Musk. O. Dreyer, 2. / I. R. 146, † 28.10.1919 Musk. [Whrm] Johs. Niess, 5. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Musk. [Ers. Res.] Erich Hansen, 5. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Musk. [Whrm] Heinrich Hasselbusch, 5. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Musk. F. Podschuweit, 1. / I. R. 30, † 15.10.1918 Musk. [Ers. Res.] Erich Hansen, 5. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Musk. [Wehrm.] Heinrich Hasselbusch, 5. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Musk. A. Diener, ??? Musk. E. Elberling, ???, † 6.6.1915 Musk. P. Rennbaum, R. I. R. ?, † 14.5.1915 Musk. H. Reth???e, 3. / Landw. I. R. ?, † ??? Musk. H. R???lke, 8. / ??? Musk. Joh. Schröder II, 5. / Landw. I. R. 84, † 11.2.1915 Musk. Nitz Jürgensen, 5. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Musk. Heinrich Patjens, 5. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Musk. Anton Maasböl, 5. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Musk. Diedrich Breuer, 5. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Musk. Nikolas Dietrichsen, 5. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Musk. Friedrich Ewald, 6. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Musk. Georg Clausen, 5. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Musk. Gustav Kranz, 5. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Musk. Ferdynand Vijohl I [F. Vigohe], 5. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Musk. Karl Kynast, 5. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Musk. Karl Trummer [K. Erommer], 5. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Res. Otto Gömer, 8. / R. I. R. 9, † 19.11.1914 Res. Ernst Liese, 2. / Gren. Regt. 4 Rastenburg, † 6.12.1914 Res. Josef Walentin Wagner, 5. / Gren. Regt. 4 Rastenburg, † 18.12.1914 Res. Otto Borchert, 5. / Gren. Regt. 4 Rastenburg, † 29.12.1914 Res. T. Kanieto [S. Kanietr], ???, † ?.3.1915 Ers. Res. Adam Matzeit, 4. / Landw. I. R. 31, † 10.2.1915 Ers. Res. Andreas Mlynerczyk [Whrm. A. Meynarzyck], 4. / Landw. I. R. 31, † 10.2.1915 Ers. Res. Peter Harder, 1. / Landw. I. R. 31, † 10.2.1915 Ers. Res. Friedrich Kapalmke [F. Kapahnke], 4. / Landw. I. R. 31, † 10.2.1915 Ers. Res. Gottlieb Czepio [G. Cziechio], 2. / Gren. Regt. 4 Rastenburg, † 28.12.1914 Ers. Res. [Gren.] Paul Krause, 1. / Gren. Regt. 4 Rastenburg, † 9.12.1914 Ers. Res. Franz Voss, 15. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Ers. Res. Wilhelm Karl Richard Woggon, 15. / Landw. I. R. 84, † 12.2.1915 Ers. Res. Frederik Lamp, 6. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Gren. H. Krause, 8. / Gren. Regt. 4 Rastenburg, † 25.1.1915 Gren. P. Sommerfeldt [P. Sommerfeld], 2. / Gren. Regt. 4 Rastenburg, † 25.1.1915 Gren. Paul Franke, 7. / Gren. Regt. 4 Rastenburg, † 15.12.1914 Gren. Otto Düchting, 3. / Gren. Regt. 4 Rastenburg, † 26.12.1914 Gren. Samuel Kledtke, 3. / Gren. Regt. 4 Rastenburg, † 19.12.1914 Gren. Jürgis Nickstat [J. Nickstadt], 6. / Gren. Regt. 4 Rastenburg, † 2.1.1915 Gren. Walter Kühling, 8. / Gren. Regt. 4 Rastenburg, † 18.1.1915 Gren. E. Nisar, Ers. Btl. Gren. 4, † 23.10.1918 Gren. Karl Hänsicke [K. Rensecke], 6. / Gren. Regt. 4 Rastenburg, † 8.?.1915 Ulan Hermann Ott [K. Ott], 4. Esk. Ulan. Regt. 8, † 11.9.1914 Ulan Fritz Rammosser [F. Rammoser], 4. Esk. Ulan. Regt. 8, † 11.9.1914 Krgsfrw. Joseph Rau, 4. / Landw. I. R. 31, † 10.2.1915 Krgsfrw. P. Dörner [P. Gorner], ???, † 5.2.1915 Krgsfrw. K. Bech???e, ??? Krgsfrw. Lorenz Krzykos, 8. / Landw. I. R. 84, † 10.2.1915 Krgsfrw. Otto Hoppe, 8. / Landw. I. R. 84, † 12.12.1914 Fahrer Hermann Schünemann, I. R. 147 Lötzen, † 6.12.1914 Fahrer ?. Haseuchwer, 4. / Ers. Abteilung, Regt. 7, † 22.12.1918 Fahrer P. Jurkiwitz, Furp. Kol. 1, † 31.7.1919 Wachm. A. Kramer, 1. Ersatzabt. des Garde-Felda. R. 1 Schütze J. Brosig, 2. Komp. MGK I. R. 30, † 19.3.1919 Husar K. Stril?wski, ???, † 14.2.1915 Fähnrich Gottfried Priddat, Pion. Btl. 18, † 4. ??? ??? K. Kistenmacher [H. Steibacher], ???, † 15.6.1915 ??? G. Pankow, ???, † ??.1914 ??? H. Krane [H. Kraht], ??? ??? P. Salewski [F. Salewski], ??? ??? R. Schneider, ??? Brakujące nazwiska poległych: Untffz. Conrad Gimm, 5. / Landw. I. R. 84 Untffz. Hoesche Gefr. Borowski, Gefr. Dressler, Landw. I. R. 1 Gefr. Echternach, 2. / Ld. Btl. 2 Insterburg, Gefr. Hoppe, Hus. Regt. 5 Gefr. Hermann Hübner, 2. / Ld. Btl. 2 Insterburg, Gefr. Lange, 1. / Pion. Btl. 1 Ers. Res. Mathias christensen, 8. / Landw. I. R. 84 Ers. Res. August Walkusch, Landw. I. R. 84, *22.5.1899, † 10.2.1915 Res. Malkowski, I. R. 141 Res. Paul Plönzig, 8. / R. I. R. 9 Res. Tapel, I. R. 128 Landw. Degen, Landw. I. R. 1 Landw. Kaftman, Landw. I. R. 1 Landw. Schulgien, Landw. I. R. 1 Ldstrm. Johann Galitzki, 3. / Ld. Btl. Preussisch Stargard, † 26.11.1914 Ldstrm. Göpfhardt, Ld. Btl. Leipzig 4 Ldstrm. Hack Ldstrm. von Leczinski Ldstrm. Paul Lewandrowski, 1. / I. R. 380, † 10.2.1915 Ldstrm. Bartholomäus Pior, 1. / I. R. 380, † 10.2.1915 Ldstrm. August Strohschein, 1. / I. R. 380, † 10.2.1915 Pion. Jorchow, 1. / I A. K.
Źródła:
- Jürgensen J., Cmentarz wojenny w Węgorzewie (w:) Studia Angerburgica, tom 6.
- W nawiasach zawarto inskrypcje widoczne na nagrobkach.
Mogiła wojenna
Znajduje się w obrębie dawnego majątku Karlshöh, na południe od centrum miasta, przy ul. Łuczańskiej. Lokalizacja określana przez Pfeiffera jako "ogród majątku Karlshöh" (Gutsgarten Karlshöh). Miejsce spoczynku 2 żołnierzy niemieckich z jednostki wojskowej ze Starogardu Gdańskiego. Nagrobek w formie tzw. "poduszki" nieczytelny (tożsamość pochowanego podana za Dehnenem).
Źródła:
- M. Dehnen, Die Kriegsgräber in Ostpreussen von 1914/15, Würzburg 1966, s. 166
- E. Pfeiffer (red.), Der Kreis Angerburg, Rotenburg 1973, s. 84
2008-09-20
Fot. Grzegorz Putkowski
Spis poległych
Unteroffizier Hermann Tausendfreund, 3. Komp. Landsturm – Inft. Batl. Prß. Stargard, * 23.11.1869, † 22.11.1914 Landst. Biernatzki, Landst. Batl. Pr. Stargard
Pomnik poległych
Pomnik na tzw. Nowym Rynku upamiętniający mieszkańców Węgorzewa poległych w czasie I wojny światowej. Obecnie w tym miejscu znajduje się muszla koncertowa.
Zdjęcia archiwalne
Pomnik poległych
Znajduje się przy ul. Zamkowej, naprzeciw Urzędu Miejskiego. Upamiętniał nauczycieli i uczniów pobliskiego (dziś nieistniejącego) seminarium nauczycielskiego, którzy polegli w czasie I wojny światowej. Na tablicy znajdowała się inskrypcja:
"Den im Weltkriege gefallenen • Lehrern und Schülern • des Seminars Angerburg".
Pierwotna tablica zdemontowana, na jej miejscu płyta z napisem: "PARK MIEJSKI im. Jerzego Andrzeja Helwinga".
W czasie rewitalizacji parku w związku z budową parkingu w lipcu 2010 r. dokonano przesunięcia pomnika. Odkryto wówczas akt erekcyjny, pamiątkowy kafel z herbem miasta, glinianą wazę oraz zbiór monet z początku XX w. Odkryte zabytki zostały przekazane do węgorzewskiego Muzeum Kultury Ludowej, gdzie po zakończeniu konserwacji będą eksponowane na stałej wystawie.
2017-05-03
Fot. Piotr Gapiński
2006-08-25
Fot. Grzegorz Putkowski
Zdjęcia archiwalne
Pomnik 10. pułku strzelców konnych
Pomnik poświęcony żołnierzom 10. pułku strzelców konnych (Jäger-Regiment zu Pferde Nr. 10). Nie istnieje. Zachowały się dwie kule, stanowiące niegdyś element pomnika. Autorem pomnika był Georg Fuhg z Pieniężna.
"1914 1918 • DEN GEFALLENEN • KAMERADEN DES • JAEGER-REGT.z.PF.10".
2007-08-30
Fot. Grzegorz Putkowski
Zdjęcia archiwalne
Pomnik Hindenburga
Zdjęcia archiwalne
