Szczytno

Upamiętniający miejsce, z którego rosyjska artyleria 30 sierpnia 1914 r. ostrzelała Szczytno. Kamień znajduje się po wschodniej stronie Szczytna, blisko Młyńska, przy pierwszym wjeździe do lasu prowadzącym w stronę szosy na Jerutki. Przewrócony po II wojnie światowej, inskrypcje czytelne.

"1914 • Von dieser Stelle • wurde Ortelsburg • durch die Russen in • Brand geschossen".

Fot. Piotr Gapiński

Fot. Witold Olbryś

Usytuowany za miastem, na skraju lasu, po południowej stronie szosy do Ostrołęki. Dawny układ cmentarza z I wojny światowej niezachowany, na jego miejscu obecnie znajduje się cmentarz wojenny z II wojny światowej, na którym pochowani są żołnierze armii radzieckiej, polegli w walkach o Szczytno w 1945 r.

Według opracowań Knercera i Dehnena, spoczywa tu 31 żołnierzy armii rosyjskiej, poległych 30 sierpnia 1914 r. Miejsce upamiętnia ustawiony współcześnie drewniany, prawosławny krzyż. Na krzyżu napis: "HIER LIEGEN 32 RUSSEN".

Źródła:

• W. Knercer, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995, s.102
• M. Dehnen, Die Kriegsgräber in Ostpreussen von 1914/15, Würzburg 1966, s. 62

Fot. Piotr Gapiński

Pierwotnie znajdował się pomiędzy zamkiem a kościołem baptystów, na niewielkim wzniesieniu. Poświęcony pamięci żołnierzy 1. (wschodniopruskiego) batalionu strzelców im. hrabiego Yorcka von Wartenburga (Ostpreußisches Jäger-Bataillon "Graf York von Wartenburg" Nr. 1). Autorem pomnika był Walter Rosenberg. W trakcie IIWŚ przeniesiony na teren koszar strzelców (obecnie teren Wyższej Szkoły Oficerskiej Policji w Szczytnie). Niezachowany. Podczas prac ziemnych odnaleziono tam tablicę z inskrypcją:

"DEN GEFALLENEN HELDEN • VOM JÄGER BATAILLON • GRAF YORCK V. WARTENBURG • (OSTPR.) No. 1 • WELTKRIEG 1914 - 1918".

Źródło: Zagadka z pomnika bohaterów [w:] Powiat szczycieński na starej pocztówce, dostęp 2016-02-28

Fot. Piotr Gapiński

Fot. m.in. ze zbiorów Witolda Olbrysia

W miejscowym kościele ewangelicko-augsburskim znajdują się 3 tablice z danymi mieszkańców parafii poległych podczas I wojny światowej. Niedaleko wejścia na wieżę znajduje się tablica z nazwiskami poległych w wojnie 1870-1871.

Źródło: E. Sadlowski, Denkmäler und Gedenktafeln im Kreis Ortelsburg, Ostpreussen, Leer 2008, s. 62-64

Fot. Witold Olbryś

Fot. Witold Olbryś

Aus dem Kirchspiel Ortelsburg starben, getreu ihrem Fahneneide
für Kaiser und Reich den Heldentod:

Arndt, Franz, Res. gef. 30.11.14. Imilnik,
Biella, Paul, Füs. gef. 12.12.14. Marczinawola,
Bednarz, Wilh. Schtz. gef. 21.8.17. Sarbÿ,
Beutler, Otto, Sergt. gef. 10.9.14. San Andree,
Beutler, Alb. Krgsfr. gef. 12.12.14. Kaschine Wolla,
Beutler, Hellm. Krgsfr. gef. 17.7.18. Skt. MareeaRÿ,
Bogumil, Gottl. Wehrm. gef. 30.1.17. Macedonien,
Balscheit, Paul, Wehrm. gef. 14.9.14. Tannenberg,
Bialowons, Joh. Gefr. gef. 20.8.19. Bagnenx,
Bachor, Gust. Kan. gef. 16.4.18. Ÿpern,
Berg, Frdr. Untffz. gef. 21.6.17. Russland,
Bux, Julius, Musk. gef. 2.3.17. Rumänien,
Brosch, Wilh. Musk. gef. 25.4.15. Mariapol,
Bense, Willÿ, Oberj. gef. 22.9.15. b. Ilia,
Brodda, Sam. Musk. gef. 19.5.15. Przasnicz,
Borck, Wilh. Musk. gef. 27.2.15. Dzielin,
Badorrek, Gust. Uffz. gef. 2.4.15. Moskau
Brosch, Gust. Gefr. inf.Verw.gest. 13.5.18.
Bartsch, Arno, Offz. Stellv. gef. 23.12.14. Bady,
Borowski, Gust. Gem. gef. 26.2.15. Prasnicz,
Badeda, Gust. Krgsfr. Russland,
Baran, Aug. Gardist. gef. 23.7.15. Russland,
Baran, Frdr. Musk. gef. 17.12.18. Allenstein,
Badorrek, Emil, Kan. gef. 21.3.18. St. Quintein,
Bsdureck, Aug. Jäg. gef. 5.2.15. Lowitz,
Badorrek, Gottl. Musk. gef. 24.8.14. Frankenau,
Bieber, Gust. Musk. gef. 29.7.16. Stojakowo,
Bogumil, Frdr. Sanit. gef. 14.4.17. Frankreich,
Borck, Fritz, Gem. gef. 9.3.17. Moosen,
Bernatzki, Gust. Krgsfr. 17.10.18. inf.Verw.gest.
Bednarski, Alfr. Ltn.d.R. gef. 8.6.18. Lille,
Beba, Aug. Ldst. 9.2.20. inf. Verw. gest.
Beba, Wilh. Gem. gef. 23.3.15. Russland,
Baranowski, Carl, Pion. gef. 21.3.18. Frankreich.
Butenhoff, Erich, Feldw. gef. 26.8.14. Tannenberg,
Czaÿka, Gust, Uffz. gef. 30.7.16. Wollginen,
Chrzanowski, Emil, Jäg. gef. 18.9.14, Lotz
Czerlinski, Walter, Schtz. gef. 14.10.15. Bethel,
Czybulka, Mich. Obergefr. gef. 2.6.17. Zembrigge,
Donalies, Hans, Ltn. gef. 2.11.17. St. Pietro,
Delitz, Arth. Kan. gef. 4.5.18. Warfursee,
Ditrich. Gottl. Uffz. gef. 16.7.18. Marne,
Deptolla, Frdr. Musk. gef. 21.3.18. Czerczÿ.
Dominik, Joh. Wehrm. gef. 29.12.14. Rawka,
Demskÿ, Rich. Res. gef. 15.12.14. Skoszewÿ,
Dembek, Gust. Pion. gef. 4.4.19. Konstanz,
Dzillat, Aug. Drag. gef. 2.10.14. Mariampol,
Dorsch, Karl, Musk. gef. 5.6.18. Rosgalis,
Döring, Gust. Füs. gef. 30.8.14. Puchalowen,
Domurath, Wilh. Uffz. gef. 13.11.16. Monastir,
Diktÿ, Otto, Gem. gef. 18.10.14. Warschau,
Eisenberg, Gust. Gren. gef. 2.7.15. Podwÿsoki,
Erwin, Wilh. Drag. gef. 28.2.15. Grodno,

Eifler, Carl, Offz. Stellv. gef. 19.11.14. Nowosolna.
Embacher, Wilh. Uffz. gef. 9.10.18. Flandern.
Embacher, Frdr. Musk. gef. 24.2.18. Frankreich
Fidorra, Fritz, Musk. gef. 27.2.15. Przasnicz.
Fehrenz, Carl, Jäg. z Pf. gef. 1.10.18. Reims.
Fortak, Leop. Gefr. gef. 31.7.18. Nesles.
Fomfera, Gust. Res. gef. 22.3.15. Kÿrzik,
Fiedrich, Emil, Res. gef. 2.6.16. Frankreich,
Frassa, Wilh. Jäg. gef. 23.8.14. Orlau,
Flader, Emil, Schtz. gef. 14.10.18. Arÿs,
Golloch, Wilh. Uffz. gef. 15.4.17. Reims,
Günther, Frdr. Musk. gef. 27.2.15. Karpaten.
Günther, Herm. Krgsfr. gef. 19.12.14. Rawka,
Glatkowski, Aug. Musk. gef. 9.8.17. Oitrz Pash,
Gemballa, Carl, Res. gef. 15.12.14. Swiergs,
Gradowski, Franz, Musk. 16.3.15. inf. Verw. gest.
Grzÿwatz, Carl, Res. gef. 30.8.15. Jaroslau,
Glashoff, Emil. Wehrm. 2.5.15. inf. Verw. gest.
Geisner, Franz, Ldst. gef. 13.9.15. Wilna,
Glass, Gust. Res. gef. 29.11.17. Flandern,
Gusek, Emil, Kan. gef. 10.11.18. Verdingen,
Gromczik, Gust. Ldst. 11.1.18. inf. Verw. gest.
Ganguin, Otto, Uffz. gef. 19.2.15. Kirzek,
Grzanna, Paul, Musk. gef. 14.10.18. Flandern,
Gaÿk, Wilh. Musk. gef. 3.6.17. Frankreich,
Gallmeister, Frfr. Füs. 6.9.14. Maubeuge,
Gallmeister, Gust. Res. gef. 14.6.17. Arras,
Glodek, Gust. Gem. gef. 24.4.17. Hamgourt,
Gradowski, Carl, Jäg. gef. 23.8.14. Orlau,
Götz, Gust. Gren. gef. 3.10.17. Ÿpern,
Gusek, Joh. Uffz. gef. 25.9.18. Lüttich,
Grabowskÿ, Bruno, Uffz. gef. 25.4.15. Vieville,
Held, Emil, Jäg. gef. 22.11.14. Lotz,
Hecht, Wilh. Vizf. gef. 1.8.18. Moislaius,
Hassenstein, Ernst, Ltn. gef. 19.11.14. Nowosolna,
Jorzik, Gottl. Uffz. gef. 22.10.16 Verdun,
Jablonski, Wilh. Ldst. gef. 11.10.18. Cambreÿ,
Jeworutzki, Mich. Ldst. gef. 25.1.18. Athus.
Joswig, Frdr. Musk. gef. 23.12.14. Rawka,
Kalinski, Frdr. Gefr. gef. 24.3.18. Caniszÿ.
Kurtz, Joh. Offz. Stellv. gef. 25.7.15. Pultusk,
Kurtz, Max. Krgsfr. gef. 21.5.19. Konstantin,
Knisza, Wilh. Wehrm. gef. 15.9.15. Gut Steinberg,
Kopania, Frdr. Pion. gef. 23.12.14. Aure,
Kownatzki, Gottl. Musk. gef. 7.8.15. Ladÿ,
Klossek, Paul, Musk. gef. 16.11.14. Ossowo,
Kehler, Bruno, Jäg. gef. 13.10.15. Wilna,
Kehler, Hugo, Musk. gef. 2.7.16. Somme,
Kulina, Frdr. Res. gef. 24.9.14. Frankreich,
Kaul, Herm. Offz. Stellv. gef. 29.8.15. Wanjewo,
Kleszinski, Fritz, Res. gef. 22.10.14. Beschoote,
Klatt, Georg, Uffz. gef. 1.7.15. Galizien,
Klatt, Hugo, Pion. gef. 19.2.17. Focsani

Koriath, Walter, Ltn. d.R. gef. 9.6.18. Lassignÿ,
Kandziora, Emil, Schtz. gef. 6.6.18. Ville en Tardmois,
Knicza, Gottl. Geft. gef. 24.8.18. Marne,
Kudla, Frdr. Musk. gef. 31.3.18. Malpart,
Klimaschewski, Ludw. Musk. gef. 1.10.14. Russland,
Kuczewski, Herm. Uffz. gef. 23.12.14. Bolimow,
Kurella, Carl, Schtz. gef. 3.2.15. Bolimow,
Kelch, Alfr. Ltn. 22.6.15. inf. Verw. gest.
Koprack, Ewald, Ldst. gef. 28.8.16. Lüttig,
Kohls, Alb. Gem. gef. 26.11.15. Nowo Alexandrowski,
Klau, Erich, Vzfeldw. gef. 11.10.15. Gorbunowka,
Kutrieb, August, Must. gef. 14.7.15. Spaki,
Katanek, Paul, Musk. gef. 19.11.17. Diedenhofen,
Kompa, Carl, Musk. gef. 28.3.18. Arras,
Kurnitzki, Frdr. Oferjäg. gef. 12.10.17. Flandern,
Kowalewski, Wilh. Kan. gef. 5.10.18. Le Cateau,
Kopkow, Hans, Ltn. gef. 9.10.18. Argonnen,
Kopkow, Kurt, Uffz. gef. 11.11.17. Taucoucourt,
Kompa, Heinr. Ltn. gef. 13.11.16. Monastir,
Kopreck, Rich. Train. gef. 1.11.18. Namur,
Kelch, Mich. Gem. gef. 9.10.14. Angres,
Kazmarski, Aug. Ldw. gef. 17.11.16. Rumänien,
Karpa, Mich. Gefr. gef. 22.7.18. Arras,
Kilimann, Fritz, Gem. gef. 18.8.14. Goldap,
Kaptaina, Fritz, Musk. gef. 15.9.18. Pinon,
Kruschewski, Frdw. Füs. gef. 10.2.15. Frankreich,
Klask, Wilh. Musk. gef. 23.8.14. Lahna,
Klask, Joh. Musk. gef. 3.6.18. Loison,
Kalinski, Frdr. Gren. gef. 24.3.18. Somme,
Kruska, Joh. Musk. gef. 1.10.18. Cambreÿ,
Kopkow, Alfr. Kan. gef. 27.9.18. Frankreich,
Krupka, Joh. Gren. gef. 25.10.14. Dixmuden,
Krüger, Carl, Gem. gef. 26.10.16. Naure Capalle,
Kiy, Gust. Musk. gef. 13.10.15. Loos,
Kaminski, Mich. Gefr. gef. 13.11.16. Somme,
Lorkowski, Frfr. Pion. gef. 3.9.18. Ham.
Losch, Carl. Musk. gef. 28.8.14. Tannenberg,
Labusch, Frdr. Kan. gef. 27.7.18. Skt. Leger.
Ludorf, Eduard, Wehrm. gef. 8.10.18. Grandpree,
Linka, Aug. Musk. gef. 19.8.15. Rokitno,
Latza, Carl, Herm. Ltn. d.R. gef. 22.5.15. Cziphiele,
Losch, Emil, Kan. gef. 4.11.18. Grand Foncommie,
Lemke, Gottl. Wehrm. gef. 6.10.14. Penkini,
Linka, Wilh. Musk. gef. 3.8.15. Borawe,
Leckzÿk, Aug. Schtz. gef. 12.8.16. Welizk,
Luckenbach, Paul, Vzfeldw. gef. 13.11.16. Sambotinod Rum,
Littek, Wilh. Musk. gef. 12.6.17. Chimin de Dames,
Lammek, Frdr. Res. gef. 15.11.17. Neuville
Laser, Wilh. Gem. gef. 28.2.15. Kierzek,
Lissek, Frdr. Fahrer, 18.4.19. inf. Verw. gest.
Leskin, Julius, Ltn. d.R. def. 23.8.14. Frankenau,
Leÿ, Carl, Füs. gef. 5.8.15. Wirballen,
Lippka, Gust. Musk. gef. 21.12.14. Rowka

Ley, Eug. Uffz. 7.7.17. Flanfern, gef.
Markrutzki, Uffz. gef. 14.4.18. Frankreich,
Mager, Aug. Ldst. gef. 25.11.14. Lörzen,
Marska, Albr. Gefr. gef. 19.11.17. Monte Tomba,
Marx, Wilh. Gefr. gef. 19.11.17. Westroscheka,
Meÿke, Erich, Gem. gef. 19.8.15. Pjetrowjentra,
Makowka, Joh. Res. gef. 22.1.15. Lowicz,
Malessa, Joh. Gem. 25.9.14. inf. Verw. gest.
Makowka, Emil. Musk. gef. 18.9.18. Namur,
Masuch, Carl. Gren. gef. 26.3.18. Braÿ
Majewski, Frdr. Musk. gef. 9.4.18. Estaires,
Monien, Max, Uffz. gef. 19.9.15. Skiedel,
Maleika, Fritz, Ltn. d.R. gef. 13.7.16. Olesza,
Nadrowski, Frdr. Musk. gef. 17.7.15. Przasnicz,
Nowack, Gust. Musk. gef. 3.12.14. Russland,
Nowack, Aug. Res. gef. 17.3.15. Przasnicz,
Naroska, Aug. Jäg. gef. 1.2.15. Wola Szÿdlowiecka,
Naujokat, Franz, Gefr. gef. 9.9.15. Skiedel,
Nowack, Aug. Res. gef. 14.7.17. Czernÿ,
Nickel, Gust. Musk. gef. 11.6.17. Ananlin,
Nischk, Wilh. Musk. gef. 26.3.15. Senne,
Nickel, Alfred, Gefr. gef. 20.12.14. Przasnicz,
Nowack, Frdr. Musk. gef. 27.9.18. Naon,
Olschewski, Wilh. Art. gef. 27.11.14. Warschawnitzki,
Ollech, Joh. Musk. gef. 19.10.18. St. Fergeux,
Odrian, Aug. Krgsfw. gef. 26.7.15. Satorÿ,
Offner, Aug. Art. gef. 22.9.14. Frankreich,
Olschewski, Gust. Musk. gef. 1.9.18. la Rossignol,
Olschewski, Carl, Uffz. gef. 11.11.18. Frankreich,
Orlowski, Ludw. Gem. gef. 21.4.15. Perthes,
Optaczÿ, Joh. Kan. gef. 14.10.18. Roesslare,
Olschewski, Frdr. Kan. gef. 12.4.17. Reims,
Olschewski, Frdr. Gefr. gef. 24.4.18. Lagnÿ,
Pohl, Frdr. Musk. gef. 22.7.17. Smorgan,
Pelka, Joh. Krgsfw. gef. 28.1.17. Kl. Vimÿ,
Plasan, Joh. Gem. gef. 1.1.18. Frankreich,
Piplak, Aug. Gefr. gef. 16.10.19. Sdrÿgowo,
Puzicha, Adam, Musk. gef. 15.4.18. L. Fosse,
Pietrzÿk, Paul, Gefr. gef. 9.5.17. Cerna Bogen,
Pietrzÿk, Eduard, Ltn. gef. 31.10.16. Galizien,
Patz. Frdr. Gefr. gef. 28.3.18. Garrella,
Pomorin. Frdr. Wehrm. gef. 19.2.15. Perthes,
Poczesnÿ, Mich. Res. gef. 14.12.14. Swieryz,
Piaÿda, Gust. Serg. 28.6.18. inf. Verw. gest.
Puzicha, Gust. Jäg. gef. 13.2.19. Behnarn,
Piepiorra, Aug. Gefr. 3.6.18. inf. Verw. gest.
Paulÿ, Gottl. Oberj. gef. 12.9.18. Goncecoucourt,
Patz. Wilh. Drag. gef. 14.11.14. Osowicze,
Przetak. Wilh. Musk. gef. 2.4.18. Charleville,
Pokorra, Frdr. Lt. d.L. gef. 4.10.14. Kaswow,
Puzicha, Herm. Vzfeldw. gef. 30.12.17. Frankreich,
Pertek, Frdr. Gefr. gef. 26.9.18. Frankreich,
Platzek, Joh. Pion. gef. 5.5.17. Frankreich.

Wilimzik, Frdr. Gefr. gef. 10.10.17. Flandern,
Naguschewski Joh. MUsk. gef. 18.5.17.
Borutta. Adf. inf. Verw. 23.3.16. gest.

Piduhn, Joh. Füs. gef. 12.3.18. Ecourt,
Rÿbutsch, Wilh. Musk. gef. 19.1.17. Nanesti,
Ruttkowski, Carl, Res. gef. 15.6.17. Macedonien,
Rilka, Gust. Musk. gef. 14.10.15. Vonziers,
Pilka, Joh. Musk. gef. 15.4.17. Frankreich,
Rilka, Fritz, Obergefr. gef. 28.2.18. Jseghem,
Rogowski, Ernst, Gren. gef. 2.5.15. Staszkowska,
Radek, Wilh. Musk. gef. 19.3.15. Kÿciwice,
Roslan, Joh. Jäg. gef. 23.8.14. Orlau,
Reich, Eduard, Res. gef. 7.7.16. Orillers,
Ratteÿ, Frdr. Tambour, gef. 28.6.17. Chasurse,
Rszienewitz, Gottl. Ldst. gef. 21.3.16. Postawy.
Reinholz, Gottl. Musk. gef. 6.9.15. Birÿulitschi,
Radek, Gottl. Musk. gef. 25.3.15. Surowo,
Randzio, Fritz. Gem. gef. 28.11.14. Lowicz,
Rogowski, Frdr. Pion. gef. 9.10.18. England,
Rikowski, Aug. Gren. gef. 6.9.15. Gumbellen,
Rigorewitz, Gust. Gem. gef. 1.6.15. Ypern,
Rossmanek, Emil, Gem. gef. 20.12.14. Rawka,
Snotka, Joh. Wehrm. gef. 9.2.15. Lowicz,
Stentzel, Gust. Pion. gef. 25.9.15. Tahura,
Springwald, Rud. Uffz. gef. 22.6.17. Warneton,
Sobottka, Emil, Gefr. gef. 27.3.16. Lasdego,
Sukowski, Otto, Gefr. gef. 16.10.18. Marle,
Schuster, Frdr. Gefr. gef. 11.10.18. Belgien,
Schuster, Aug. Musk. gef. 16.12.14. Janow,
Seroka, Alfred, Oberj. gef. 18.11.14. Locz,
Slomma, Carl, Uffz. gef. 9.8.18. Soisson,
Senff, Heinrich, Musk. gef. 23.12.14. Rawka,
Stanko, Emil, Musk. gef. 17.1.15. Himin,
Sakowski, Paul, Musk. gef. 17.1.15. Rawka,
Sÿmanzik, Paul, Gefr. gef. 20.7.15. Lepary,
Siedentopf, Emil, Ltn. d.R. gef. 4.8.15. Ruda,
Spiegel, Hans, Oberj. gef. 16.10.15. Dünaburg,
Schettat, Walter, Jäg. gef. 28.3.16. Zÿdomice,
Syska, Gottl. Kan. gef. 27.12.16. Somme,
Schaeffer, Max, Ltn. d.R. gef. 8.7.16. Gorodischtsche,
Stephan, Emil, Gefr. gef. 29.5.16. Verdun,
Stephan, Julius, Gefr. gef. 9.10.14. Argonnerwald,
Skrotzki, Adolf, Musk. gef. 4.12.14. Rudzisk,
Skrotzki, Artur, Uffz. gef. 31.1.15. Bolimow,
Schwitaÿ, Fritz, Musk. 15.7.18. inf. Verw. gest.
Syska, Joh. Ldw. gef. 1.6.18. Frankreich,
Schützek, Frdr. Offz. Stellv. gef. 12.12.14. Uszballen,

Sagon, Mich, Ulan. gef. 17.11.16. Poanje Rum,
Slopianka, Gottl. gef. 25.9.15. Frankreich,
Slopianka, Gust. Gefr. gef. 21.11.17. Frankreich,
Schulz, Arno, Musk. gef. 10.8.14. Ais
Silget, Otto, Gem. gef. 10.3.15. Frankreich,
Sdunek, Carl, Musk. 13.5.16. inf. Verw. gest.
Samorski, Wilh. Art. 4.11.18. inf. Verw. gest.
Stutzkeitzki, Eduard, Res. 21.11.14. inf. Verw. gest.
Sakowski, Joh. Schtz. gef. 17.4.18. Castell,
Sender, Paul, Füs. gef. 25.12.14. Lötzen,
Taube, Frdr. Gem. gef. 16.4.17. Frankreich,
Trzeciak, Joh. Wehrm. gef. 11.6.15. Omole,
Turek, Frdr. Musk. gef. 29.8.15. Gaÿkowka,
Thal, Martin, Uffz. gef. 21.2.15. Czenicze,
Tomczik, Aug. Gefr. gef. 1.1.15. Locz,
Thel, Eduard, Oberm. 18.3.19. inf. Verw. gest.
Wittkowski, Frdr. Krgsfr. gef. 11.8.18. Herl Ville,
Wonger, Carl, Musk. gef. 1.8.15. Narew,
Wieczorrek, Carl, Uffz. gef. 21.10.14. Poelcaplla,
Willfang, Fritz, Musk. gef. 4.1.18. Flandern,
Wendt, Otto, Pion. gef. 17.11.16. Dixmuide,
Winkler, Gottl. Gefr. gef. 9.1.17. Rumänien,
Wnendt, Wilh. Musk. gef. 2.7.17. Garwin,
Westphal, Willÿ, Gem. gef. 13.15. Kolno,
Welt. Joh. Res. gef. 15.11.14. Dobrowiecze,
Wieschollek, Max, Gem. gef. 31.7.16. Stochod,
Willuhn, Frdr. Gefr. gef. 23.7.17. Winterberg,
Wnendt, Gust. Gefr. gef. 22.4.18. Bailleul,
Welt, Aug. Res. gef. 15.11.14. b. Locz,
Wiwianka, Frdr. Wehrm. gef. 24.10.14. Luyghein,
Wieezorren, Gottl. Jäg. gef. 24.11.14. Locz,
Wieschollek, Carl, Musk. gef. 25.6.16. Verdun,
Wiedewald, Aug. Res. gef. 2.10.18. Sameraue,
Wrege, Paul, Ltn. d.R. gef. 27.1.15. Rawka,
Weigel, Ludw. Musk. 8.4.17. inf. Verw. gest.
v. Wallis, Heinr. Gefr. gef. 23.8.14. Frankenau,
Wielk, Emil, Gem. gef. 28.2.19. Arras,
Wilkop, Aug. Wehrm. gef. 6.4.17. Bapaume,
Wawrzenecz, Frdr. Musk. gef. 8.8.18. Cambrey,
Welt, Joh. Musk. gef. 28.4.15. Stawiski,
Welt, Gust. Res. gef. 4.9.14. St. Solles,
Waschkowitz, Frdr. Gem. gef. 2.8.15. Kolm,
Zwillenberg, Joh. Musk. gef. 19.8.15. Klonownica,
Zielonka, Gust. Gem. gef. 14.7.15. Krusza.

Hennig, Kurt, gef. 14.10.???, Blonie.

Ausserdem erlitten noch den Tod durch Kriegsnot:

Abramczik, Jacob, Ackerbüger, 29.8.14.
Faber, Aug. Ackerbüger, 30.8.14.
Lojek, Frdr. Zimmermann, 22.8.14.
Marczinzik, Amalie, Buchbinderfrau, 27.8.14.
Marczinzik, Anna, 12 Jahre alt, Buchbindertochter, 27.8.14.
Müller, Ernst, Hauptlehrer, 30.8.14.
Müller, Alfred. Schüler, 30.8.14.
Rilka, Adolf, Besitzersohn, 28.8.14.

Rehberg, Adolf, Zimmermannsohn, 28.8.14.
Rudek, Heinrich, Buchbinder, 27.8.14.
Sewcz, Wilhelm. Ackerbüger, 30.8.14.
Sakowski, Frdr. Schuhmachermstr. 26.8.14. † 6.9.14.
Sÿpitzki, Carl, Ackerbüger, 29.8.14.
Stach, Frdr. Besitzersohn, 29.8.14.
Wieschollek, Carl, Ackerbügersohn, 30.8.14.
Mink, Minna, Arbeiterfrau, 27.8.14.
Mink, Hedwig, Tochter, 27.8.14.

Usytuowany przy dawnej szosie do Leman (obecnie ul. Poznańska). Założony na planie zbliżonym do kwadratu o wymiarach 7,60x7,40 m. Otoczony niskim, kamiennym murem, z wejściem od strony ulicy. Przy narożnikach posadzone 4 dęby.

Pochowanych jest tu 20 żołnierzy armii rosyjskiej z J. R. 63 i 4 żołnierzy armii niemieckiej z JNF. REG. 176, poległych 30 sierpnia 1914 r. Stan zachowania dobry. Odrestaurowany w 1992 r.

Źródło: W. Knercer, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995, s. 101, 102

Fot. Piotr Gapiński

Fot. Piotr Gapiński

Fot. Maciej Giernatowski

Musk. P. Goerlewitz [Gorlewitz], 12. Komp. Inf. Regt. 176
Musk. H. Droese [Grose], 12. Komp. Inf. Regt. 176
Musk. B. Fagin, 12. Komp. Inf. Regt. 176
Musk. Sankowski, Inf. Regt. 176

Lista poległych uzupełniona w oparciu o opracowanie M. Dehnen, Die Kriegsgräber in Ostpreussen von 1914/15, Würzburg 1966, s. 62. W przypadku rozbieżności, w nawiasach kwadratowych podane są oryginalne inskrypcje spisane z nagrobków.

Usytuowana na starym cmentarzu ewangelickim, w jego środkowej części, w pobliżu nieistniejącej już kaplicy cmentarnej. Pierwotnie na planie czworoboku, obecnie po pracach konserwatorskich, na planie prostokąta o powierzchni 0,12 ha. Ogrodzona płotkiem z żelaznych krat, od strony zachodniej mur kamienny z bramą, od strony wschodniej, za alejką, usytuowany był monumentalny pomnik zwieńczony równoramiennym krzyżem. Układ mogił w 9 rzędach (poprzednio co najmniej jeden rząd mogił więcej). Każda mogiła otoczona krawężnikiem z kamieni polnych oraz oznaczona małym, żeliwnym, równoramiennym krzyżem, na którym znajdowała się data śmierci, nazwisko żołnierza, oraz numer jednostki. Zmarli żołnierze chowani byli najprawdopodobniej także po przeciwnej stronie alejki, obok pomnika.

Pochowanych jest tu 170 żołnierzy armii niemieckiej i 78 żołnierzy armii rosyjskiej. Najliczniejsza grupa to polegli w walkach granicznych nad rzeką Omulew i Orzyc, w okresie od marca do maja 1915 r., pozostali w końcu sierpnia 1914 r. i w późniejszych latach oraz zmarli w lazarecie. Stan zachowania dobry. Kwatera uporządkowana w 1992 roku.

Źródło: W. Knercer, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995, s. 102

Fot. Piotr Gapiński

strona: 1 2

Fot. Piotr Gapiński

Fot. Maciej Giernatowski

[Musk.] August Wischne[wski], [3.] Komp. Inf. Regt. 147, geb. 29.2.1892, gest. 2.3.1915
Wehrm. Fritz Lasck, 8. Komp. Ldw. Inf. Regt. 4, geb. 21.9.1878, gest. 5.4.1915
Landsturmmann Wilhelm Lembcke, *11.11.1871 Krumendik, † 25.5.1915 Ortelsburg, Gewidmet von seinen Et. Hilfsbäckerei Kl. 125
Wehrm. Heinrich [Funk], 7. Komp. Armierungs [Batl. 44], geb. 17.6.1885, gest. 17.6.1915
Johann Pop[pe], [12.] Komp. Inf. Regt. [44], geb. 04.01.1889, gest. 10.08.1915
??? Gustav Müller, [2 Res.] Komp. Pion. Batl. 2, geb. 2.4.1881, gest. 28.7.1916

Musk. Adalbert Falschinski, 11. Komp. Inf. Regt. 150, geb. 30.4.1895, gest. 12.3.1915
Gefr. August Marx, 2.Komp. Ldst. Btl. Dt. Eylau II, geb. 2.10.1873, gest. 23.7.1915
Kriegsfreiw. Gustav Sattler, 5.Komp.Inf. Regt. 151, geb. 15.09.1896, gest. 20.02.1915
Der Russe Saffranko, gest. 19.11.1918
Oberstleutnant z.D., Eckart Holtz, Kommandeur des 1 Jager Batr. Inf. Regt. vom 9.30 bis 2.32, *6.6.86, † 30.4.32

Źródła:

• Deutsche Verlustlisten (Pr. 205), Ausgabe 460, 22. April 1915, s. 6024 [Infanterie-Regiment 147]
• Deutsche Verlustlisten (Pr. 231), Ausgabe 502, 25. Mai 1915, s. 6524 [Landwehr-Infanterie-Regiment 4]
• Deutsche Verlustlisten (Pr. 260), Ausgabe 561, 28. Juni 1915, s. 7268 [Etappen-Hilfs-Bäckerei-Kolonne 125 des XXIII. Reservekorps]
• Deutsche Verlustlisten (Pr. 273), Ausgabe 585, 13. Juli 1915, s. 7559 [Armierungs-Bataillone]
• Deutsche Verlustlisten (Pr. 340), Ausgabe 710, 29. September 1915, s. 9071 [Infanterie-Regiment 44]
• Deutsche Verlustlisten (Pr. 644), Ausgabe 1178, 27. September 1916, s. 15111 [II. Pionier-Bataillon 2]
• http://www.luteranie.pl/szczytno/pl/parafia_pl.html [niedostępne, 2017-06-06]
• http://www.jezioro.com.pl/krajoznawstwo/ciekawostki_zobacz.html?id=615 [niedostępne, 2017-06-06]