Olsztynek

Usytuowany w lesie, w pobliżu leśniczówki Jagiełłek (niem. Jagiellek), około 3 km w kierunku północnym od Olsztynka. Do cmentarza od strony miasta prowadzi aleja lipowa. Cmentarz położony jest po jej zachodniej stronie. Na planie kwadratu o wymiarach 80x80 m, obsadzony od strony alei (wzdłuż linii granicy) tujami, z pozostałych stron lipami. Pierwotnie mogiły rozmieszczone były w rzędach, obsiane trawą i obsadzone kwiatami, na każdej mogile drewniany krzyż.

Pochowanych jest tu 137 żołnierzy armii niemieckiej i 307 żołnierzy armii rosyjskiej, poległych w toczącej się tu bitwie w dniach 28 i 29 sierpnia 1914 r. Stan zachowania w stanie szczątkowym, wtopiony w las; zachowały się nasadzenia graniczne. Układ mogił uległ zatarciu. W 2000 r. cmentarz odnowiony, na mogiłach postawione krzyże z lastryko (bez informacji o poległych). W osi cmentarza wysoki, drewniany krzyż.

Źródło: W. Knercer, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995, s. 80

Fot. Piotr Gapiński

Fot. Piotr Gapiński

Fot. Piotr Gapiński

Usytuowany na skraju lasu, w pobliżu leśniczówki Jagiełłek, określany jako "Mały cmentarz" (Kleiner Friedhof) lub "przy leśniczówce Jagiełłek" (an Försterei Jagiellek). Położony około 3 km od miasta, na końcu alei lipowej, po przeciwnej stronie "dużego cmentarza". Na planie prostokąta o wymiarach około 4x10 m z pomnikiem wykonanym z ciosów kamiennych. Mogiła otoczona krawężnikiem z kamieni polnych, na niej posadzony krzew jaśminu. W pobliżu drzewostan lipowy i jeden wiąz.

Pochowanych jest tu 63 żołnierzy armii niemieckiej, poległych w bitwie 28 sierpnia 1914 r. Stan zachowania w stanie szczątkowym, zarośnięty, pomnik w ruinie.

Źródło: W. Knercer, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995, s. 80-81

Fot. Piotr Gapiński

Fot. Piotr Gapiński

Fot. Piotr Gapiński

Usytuowana przy linii kolejowej, około 1200 m od dworca kolejowego w kierunku Olsztyna. Mogiła otoczona krawężnikiem z kostki kamiennej i ogrodzona płotkiem z siatki, na której zamontowano z czterech stron wojskowe, równoramienne krzyże. Obsadzona krzewami róży. Spoczywa tu dowódca niemieckiego 75 pułku piechoty obrony krajowej, ppłk von Stwolinski. Stan zachowania zły, mogiła zbeszczeszczona.

"HIER RUHT • HEINZ v. STWOLINSKI • KGL. OBERSTLTNT u FÜHRER • DES LANDW.-REGTS Nº75 • GEFALLEN 28. AUGUST 1914 • IM GEFECHT BEI HOHENSTEIN • GEB. AM 27. APRIL 1863 ZU • FRAUSTADT PROV POSEN".

Źródło: W. Knercer, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995, s. 81

Fot. Piotr Gapiński

Fot. Maciej Giernatowski

OBERSTLTNT. HEINZ v. STWOLINSKI, *27. APRIL 1863, † 28. AUGUST 1914

"TABLICA UPAMIĘTNIAJĄCA • UCZNIÓW SEMINARIUM • NAUCZYCIELSKIEGO W OLSZTYNKU • POLEGŁYCH W I WOJNIE ŚWIATOWEJ • UFUNDOWANA PRZEZ KOLEGÓW • SZKOLNYCH • NA TABLICY SĄ WYRYTE • NIEMIECKIE I POLSKIE NAZWISKA • ZAŚWIADCZAJĄCE O WIELOETNICZNYM • CHARAKTERZE WARMII I MAZUR".

Fot. Piotr Gapiński

SEMINAR HOHENSTEIN 1914-1918
FÜR DEUTSCHLAND STARBEN IM WELTKRIEG

KARL BASEL
OTTO BASEL
KARL BEDNARSKI
AUGUST BIENDARA
HERMANN BURDENSKI
ARTUR BUTTKUS
HANS CZUDNOCHOWSKI
KARL DOMBROWSKI
EMIL DUCAR
ERICH DUSCHA
AUGUST EBERT
OTTO FREITAG
OTTO FREYTAG
WILLY GABRIEL
ARTHUR GOTTSCHALK
OTTO GOTTSCHEWSKI
ERNST GRÜNKE
PAUL GUNIA
WILHELM HAHN
KARL HALLMANN
ERNST HERRENDORFER
ERNST HOFFMANN
HERMANN HOLZEL
FRANZ KAHLER
FRITZ KAYSER
ALEX KONDRITZ
WILLY KRAUSE
ERNST KRÜGER
ERNST KUCHARSKI
EMIL KURZINNA
OTTO KURZINNA
FRIEDRICH LAWRENZ
FRANZ LORTZER
ERNST LUCAS
RICHARD LUCAS
JOHANNES NAROSKA
KURT NICKEL
HANS BEIKER

ERICH NICLAS
HANS OGRCZEWALLA
EMIL PAKUSCH
GUSTAV PANNEK
PAUL POLENZ
WALTER POLENZ
EMIL POSNY
ALFRED PREUSS
EMIL PRZYSWITT
ERNST RADE
RUDOLF REINBACHER
WILHELM RESIMIUS
EMIL RIEMANN
ALFRED ROGALLA
HEINRICH SAALMANN
KURT SAKOWSKI
GOTTLIEB SALOGA
ARTUR SCHINDOWSKI
EMIL SCHULZ
ROBERT SCHULZ
FRITZ SCHUSDZIARA
HERMANN SCHWESIG
ERICH SCIIWIDDER
ERICH SDRENKA
OTTO SENCZEK
ERICH SKOWRONSKI
JOHANNES STIELAU
EMIL STOSEK
WALTER STROMER
KARL SUCHOWSKI
HANS SYCHOLD
WALTER SYMANCZYK
FRITZ SZIELASKO
ERNST UYMOWSKI
ALFRED WADEPOHL
PAUL ZANDER
GOTTLIEB KOWALSKI
HERMANN RUTTKOWSKI

Z. GEDACHTNIS GEW. V. IHREN MITSCHULERN

Pomnik upamiętniał jednocześnie poległych wojny 1870/71 roku oraz I wojny światowej. Zlokalizowany był na skwerze między kościołem ewangelickim i budynkiem seminarium nauczycielskiego (dawny zamek krzyżacki). Stojąca na pomniku figura żołnierza trafiła do Olsztynka w 1919 roku z Pucka. Niezachowany.

"DEN GEFALLENEN ZUM GEDACHTNIS".
"1914 - 1918".

Znajdował się w pobliżu kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa.

"Am 28 VIII 1914 • stürmten todesmutige • Soldaten des R.J.R. 49 • u. des L.J.R. 75 • die brennende Stadt • Hohenstein • Ehre und Dank den Helden!".¹⁾

W kościele ewangelickim (obecnie Salon Wystawowy Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku) znajdowały się 2 tablice upamiętniające mieszkańców parafii poległych w czasie I wojny światowej.

"Es starben den Heldentod für das • Vaterland im Weltkriege 1914-18 aus • der Kirchengemeinde Hohenstein".