Iława

Stan obecny nieznany.

"Iława Na cześć poległych w wojnie światowej nauczycieli i seminarzystów wystawioną tu będzie tablica honorowa z ich nazwiskami zamieszczonemi według roczników w auli seminarjum. Osłonięcie nastąpi przypuszczalnie 28. sierpnia."

Źródło: Gazeta Olsztyńska, nr 117, 1921.05.24

W okresie I wojny światowej, powstały w Iławie kwatery wojenne na cmentarzach katolickim i ewangelickim. Pogrzebano tam w większości żołnierzy, którzy zmarli w iławskim szpitalu.

Dwie kwatery wojenne znajdowały się na cmentarzu katolickim (obecnie komunalnym) przy ul. Kardynała St. Wyszyńskiego. Jedna z nich zlokalizowana jest w jego północno-wschodniej części, od strony ulicy. Pierwotnie stały tam drewniane krzyże, które wymieniono na metalowe. Krzyże te istniały jeszcze w 1945 r. Około 30 pochowanych żołnierzy nosiło polskie nazwiska. Obecnie w tej kwaterze znajduje się jedynie dwadzieścia kamiennych tablic ustawionych w trzech rzędach. Tablice znaleziono w połowie lat 90-tych XX w. Prawdopodobnie pochodzą z drugiej kwatery, która uległa likwidacji.

W 1915 r. powstała również kwatera wojskowa na cmentarzu ewangelickim (obecnie komunalnym) przy ul. Ostródzkiej. Pogrzebano tam 58 żołnierzy poległych lub zmarłych w latach 1914-1915.

Źródło: Seweryn Szczepański, Cmentarze w Iławie od pradziejów do współczesności [w:] Iławianie o historii miasta i okolic, pod red. A.Błędowskiej i M.Czernego, 2005

Fot. Krzysztof Menel

Julius Ostrowski, F.A.R. 36, † 11.8.14
Kan Leo Nitzler, 8. Batt. Flack. E. A., † 30.4.18
Msk. Josef Zienski, E.I.R. 59 1 Komp., † 21.8.18
Kriegsfrw. Franz Hoffmann, Radf. Komp. d. Fest. Mbrg, † 11.8.14
Msk. Georg Jablonka, 4 I. R. 94, † 19.10.15
Gefr. Johann Feinst, E.I.R. 59, † 19.8.18
Kurt Lipinski, † 24.8.18
Fahrer Josef Gosselke, F.A.R. 217 L.M.K., † 31.12.15
Ldstrm. Emil Pfifferting, † 28.12.15
Msk. Bernard Kaffka, 4. J. R. 352, † 1.7.17
Res. Jankowski, Munt. Kol. F.A.R. 36, † 8.8.14
Gefr. Andreas Zielewski, 11 Gren. Reg. 2 Komp, † 25.12.14
Gren. Alfred Scharff, 2 Ers. Batt. Gren. R. 5, † 18.12.18
Gefr. Johann Meins, E.I.R. 59 2 Komp., † 16.10.18
Kan. Erwin Kinzer, 2. Batt. F.A.R. 35, † 8.10.18

Pomnik poświęcony pamięci żołnierzy 59. (4. poznańskiego) pułku piechoty im. Hillera von Gärtringen (4. Posensches Infanterie-Regiment "Hiller von Gärtringen" Nr. 59).

"Es starben den Heldentod • für König und Vaterland • 1866 • 2 Offiziere • 47 Unteroffiziere und Mannschaften • 1870/71 • 9 Offiziere • 144 Unteroffiziere und Mannschaften • 1914 - 1918 • 98 Offiziere • 3747 Unteroffiziere und Mannschaften".

Po IIWŚ z pomnika usunięto rzeźbę żołnierza, z cokołu skuto napisy i zastąpiono je inskrypcją:

"ZJEDNOCZONEJ • MŁODZIEŻY POLSKIEJ • NA CHWAŁĘ •• SPOŁECZEŃSTWO POW. • SUSKIEGO W IV. ROCZNICĘ • ODRODZENIA POLSKI •• IŁAWA DNIA 22.LIPCA 1948r".

Fot. Piotr Gapiński

Zlokalizowany przy ul. Sienkiewicza, tuż obok skrzyżowania z ul. Konstytucji 3 Maja, nad brzegiem jeziora. Niezachowany. Z pierwotnego założenia pozostał park wraz z alejką biegnącą równolegle do ulicy. W miejscu pomnika poległych - wystawiony w 1966 roku pomnik 1000-lecia Państwa Polskiego.

Fot. Piotr Gapiński