Borzymy

Pierwotny pomnik poległych zlokalizowany był w pobliżu schodów, prowadzących na teren spalonego w 1945 r. kościoła ewangelickiego. Pod wizerunkiem żelaznego krzyża znajdowała się inskrypcja:

"EHRET DIE TOTEN! •• UNSER DANK • FÜR • 1914-1918 • KIRCHSPIEL • BORZYMMEN".

Na czterech bocznych płaszczyznach podstawy umieszczone były tablice z nazwiskami poległych mieszkańców miejscowości: Borzymy, Dudki (Duttken), Grądzkie Ełckie (Gronsken), Jędrzejki (Jendreyken), Krzyżewo (Burnien), Lisewo (Lissewen), Przepiórki (Przepiorken), Romoty (Romotten), Romanowo (Romanowen), Stożne (Stoosnen). Pomnik został zniszczony po 1945 roku.

Dnia 22. czerwca 2003 r., w pięćsetlecie lokacji Borzym, poświęcono odnowiony cmentarz ewangelicki oraz odsłonięto nowy pomnik ku czci poległych. Na pomniku znajduje się współczesna tablica o treści: "ZUM GEDENKEN • AN UNSERE TOTEN • ORTSGEM. BORSCHIMMEN •• KU CZCI UMARŁYM • Borzymy 2003" oraz fragment frontowej inskrypcji z pierwotnego pomnika - "UNSER DANK • FÜR • 1914-1918 • KIRCHSPIEL • BORZYMMEN".

W nowy pomnik wmurowano trzy tablice z nazwiskami poległych - czwarta, niezachowana tablica prawdopodobnie zawierała informacje o poległych mieszkańcach Borzym.

Fot. pagi19

Pierwotne miejsce lokalizacji pomnika oraz jego pozostałości.

Fot. pagi19

Fot. Piotr Gapiński

JENDREYKEN
Adolf Saborowski
Gustav Skorzenski
Adolf Slaschko
Johann Rogowski

PRZEPIORKEN
Friedrich Butzko
Gottlieb Lysewski

ROMOTTEN
Otto Kuschma
August Wlockno

BURNIEN
Friedrich Matteyka

LISSEWEN
Friedrich Nowosadtko
Gustav Broziewski
Otto Broziewski
Fritz Semborski
Fritz Schwendowius
Gustav Czybulka
Adolf Palzewski
Ludwig Skorzienski

GRONSKEN
Friedrich Gritzo
Friedrich Rogowski
Martin Lojewski
Johann Prostka
Adam Sawatzki
Johann Scherotzki
August Scherotzki
Johann Kowalewski
Jakob Kowalewski
Gottlieb Ryck

DUTTKEN
Hermann Komossa
Friedrich Pietzka
Wilhelm Kownatzki
August Knoch
Jakob Tiburski
Johann Ruttkowski
Frau Bestis

ROMANOWEN
Ludwig Buczylowski
Adam Buczylowski
Hermann Buczkowski
Friedrich Gollub
Franz Kaminski
Ludwig Koslowski
Johann Lubowitz
Gottlieb Czychon
Jakob Lask
August Lask
Franz Bromberg
Otto Riechottka

STOOSNEN
Friedrich Kottowski
Paul Schlachta
Johann Borutta
Jakob Garczewski
Bernhard Rehra
Johann Dziondziak
Wilhelm Sylla
Johann Nikulka
Gottlieb Knies
Wilhelm Greyta
Friedrich Kieragga
Gustav Wolgam
Gottlieb Kieragga

Miejsce spoczynku 73 żołnierzy armii niemieckiej (w tym 4 o znanej tożsamości) oraz 54 nieznanych żołnierzy armii rosyjskiej, poległych w 1914 roku.

Źródła:

• M. Dehnen, Die Kriegsgräber in Ostpreussen von 1914/15, Würzburg 1966, s. 15,113
• R. Weber (red.), Der Kreis Lyck, Leer 1981, s. 203

Fot. Grzegorz Bućko

Hptm. d. Ldw. a. d. Georg Meyer, 6. Komp. Res. Inf. Rgt. 231, † 24.10.1914
Ltn. Eberhard Vietze, Res. Pion. Komp. 49, † 25.10.1914
Feldw. Ltn. Friedrich Mattern, 7. Komp. Res. Inf. Rgt. 228, † 24.10.1914
Musk. Erwin Franke, 1. Kp. Res. Inf. Rgt. 225, † 28.10.1914

Zlokalizowane w różnych częściach dawnego cmentarza ewangelickiego. Pochowanych jest tu pięciu żołnierzy armii niemieckiej (w tym trzech o znanej tożsamości), poległych w 1914 roku. Na cmentarzu znajdują się także mogiły 6 mieszkańców wsi zabitych przez żołnierzy rosyjskich.

Przy wejściu wybudowany w 2003 roku pomnik mieszkańców okolicznych wsi poległych podczas IWŚ. Wmurowane tablice pochodzą z pomnika zniszczonego po 1945 roku.

Fot. Piotr Gapiński

Musk. Johann Salkowski, Res. Inf. Regt. 225, † 23.10.1914
Einj. Krgsfrw. Franz Rohrbach, Res. Inf. Regt. 228, † 29.10.1914

Fot. Adler7

Gefr. Emil Hacker, Drag. Regt. 5, † 15.8.1914

Fot. Adler7

Fot. Adler7

Fot. Piotr Gapiński

Anna Budzinski aus Borzymmen, von den Russen getötet am 14.9.1914
Robert Thiedemann aus Borzymmen, von den Russen getötet am 14.9.1914
Johann u. Luise Bened aus Borzymmen, von den Russen getötet am 14.9.1914

Fot. Adler7

Willy Sostak, *6.3.1899, † beim Russeneinfall d. 9.9.1914
Otto Sostak, *22.5.1900, † beim Russeneinfall d. 9.9.1914