Niemirów (Немирів)

Kopiec usypany na mogile zbiorowej żołnierzy 7 pułku ułanów III Korpusu Polskiego. Pogrzebano tu 48 żołnierzy poległych w walkach z Ukraińcami w dniach 14-17 kwietnia 1918 r.

W dniu 09.04.1918 r. pułk jazdy pod dowództwem płk Kuncmana otrzymał nazwę 7 pułku ułanów. Poszczególne szwadrony kwaterowały w kilku majątkach. Dwa szwadrony (2 i 3), stacjonujące w Niemirowie (były tam składy żywnościowe i magazyny III Korpusu Polskiego) zostały otoczone przez oddziały uzbrojonych chłopów ukraińskich. Dn. 14.04.1918 r. doszło do walk. Do Niemirowa przebił się 4 szwadron. Wszystkie ukraińskie ataki zostały odparte. Pod wsią Kanawa został zabity płk Kuncman, który usiłował sprowadzić pomoc dla broniących się szwadronów.

Rano 14.04.1918 r. wyruszył ze wsi Dzwonichy oddział w sile 100 bagnetów, 80 szabel (1 szwadron 7 p.uł.) i 2 dział pod dowództwem ppłka Barty (Przemysław Barthel de Weidenthal). Oddział dotarł do wsi Kanawa, gdzie drogę zagrodzili mu Ukraińcy. Ppłk Barta wdał się w długie pertraktacje, które Ukraińcy wyzyskali na zgromadzenie na wschodnim brzegu Bohu mas chłopskich. Ukraińcy usypali okopy, obsadzili wzgórza i zagrodzili drogę oddziałowi polskiemu spieszącemu z odsieczą do Niemirowa.

Dnia 15.04.1918 r. od świtu chłopi rozpoczęli atak na Niemirów, ale zostali odparci. Rozpoczęto pertraktacje. Dowodzący polskim zgrupowaniem, rtm. Romiszewski, nie widząc żadnej pomocy z zewnątrz, na skutek wyczerpania amunicji, zawarł umowę z Ukraińcami. Polacy mieli złożyć broń na wozy i pod eskortą sotni kozaków siczowych (zachowujących dotąd neutralność) przemaszerować do Winnicy. Ukraińcy nie dotrzymali warunków i po zakończeniu walk chłopi rzucili się na grupę oficerów - zabili 5 oficerów i 30 ułanów oraz ciężko poranili 4 oficerów i 26 ułanów, resztę zaś żywych wzięto do niewoli, odprowadzono do Bracławia i oddano w ręce władz austro-węgierskich.

O świcie dn. 15.04.1918 r., oddział ppłk Barty, rozpoczął wreszcie ofensywę. Przy pomocy ognia artylerii udało się sforsować przeprawę w Kanawie, ale Polacy nie byli w stanie posuwać się dalej. Tymczasem Ukraińcy, po ukończeniu walk w Niemirowie, skierowali tu wszystkie swoje oddziały i rozpoczęli atak gęstymi tyralierami. Niezwłoczna szarża 1-go szwadronu ułanów zdołała uratować sytuację i ocalić artylerię. Szwadron poniósł ciężkie straty: z 60 szarżujących zginęło 11 ułanów i zostało rannych 2 oficerów. Ppłk Barta zarządził natychmiastowy odwrót do Dzwonichy, który odbywał się w ciągłych utarczkach.

W dniach 16-18.04.1918 r. trwały dalsze potyczki. Dn. 18.04.1918 r. na teren walk przybyła kompania piechoty armii austro-węgierskiej pod dowództwem płk Linde, który wymusił na obu stronach zawarcie rozejmu. Otoczony oddział polski, nie mając amunicji, zmuszony był przyjąć interwencję władz austriackich. Następnego dnia oddziały polskie ze wszystkimi taborami przeszły do Winnicy.

Źródło: Henryk Bagiński, Wojsko Polskie na Wschodzie (1921).

Polegli pod Niemirowem:
Bobowski Franciszek, plut., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 14.04.1918
Bolszakow Aleksy, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 14.04.1918
Chamiec-Jaxa Stanisław, ppor., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Czarnota Jan, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Ćwiluk Jan, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Drąg Władysław, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 14.04.1918
Drecki Władysław, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Drecki Włodzimierz, kpr., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 14.04.1918
Działowski Andrzej, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Dziewaszewski Antoni, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Filakiewicz Stanisław, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Filarski Jan, por., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Gagolewski Ludwik, kpr., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Gerhard Ludwik, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Jerczewski Józef, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Klimaszewski Antoni, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Komorowski Stanisław, plut., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Leski Wacław, kpr., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Lisiak Jan, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 14.04.1918
Lutosławski Roman, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 14.04.1918
Lutosławski Zygmunt, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Łuczkiewicz Marian, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 14.04.1918
Łuczyński Anatol, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 14.04.1918
Miara Piotr, kpr., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 14.04.1918
Młynarczyk Jan, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Monastyrczuk Tryfon, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 14.04.1918
Nawrocki Antoni, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Ostrowski Bronisław, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Pacek Józef, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Pachucki Romuald, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Pisarzak Jakub, plut., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Prądzyński Stanisław, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Przewiedzikowski Władysław, plut., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Rogoziński Henryk, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Rudnicki Mieczysław, pchor., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Sadowski Antoni, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Sadowski Konstanty, rtm., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Salmentton Leopold, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Sikorski Sławomir, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Skowroński Jan, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Skwarczyński Julian, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Smoliński Roman, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 14.04.1918
Sobieraj Józef, kpr., 7 p.uł III Korp. WP   † 1918
Trapko Jan, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Tybulski Piotr, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Węcławowicz Bohdan, ppor., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Wiatr Mieczysław, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Worczyński Antoni, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 14.04.1918
Żurakowski Czesław, pchor., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Polegli pod Kanawą:
Kowalik Jan, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 14.04.1918
Kuncman Henryk, płk, dowódca 7 p.uł III Korp. WP, pl. 14.04.1918
Pruszak Bolesław, por., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 18.04.1918
Szeliski Hamilkar, rtm., zastępca dowódcy 7 p.uł III Korp. WP, pl. 15.04.1918
Tarasowicz Konstanty, uł., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 14.04.1918
Topczewski Jan, plut., 7 p.uł III Korp. WP, pl. 14.04.1918

Dane poległych (nazwisko i imię, stopień wojskowy i data zgonu) zostały zaczerpnięte z „Księgi Jazdy Polskiej” – Lista poległych kawalerzystów i artylerzystów konnych. (1938).