Wieliszew
Województwo mazowieckie, powiat legionowski, gmina Wieliszew.
Lokalizacja: 52.4509N, 20.9691E [pokaż mapę]
Cmentarz wojskowy
Cmentarz założony przez Rosjan na potrzeby garnizonów w Zegrzu i Jabłonnie. Zlokalizowany pomiędzy Wieliszewem a Michałowem-Reginowem, za wiaduktem kolejowym. Otoczony rowem i wałem ziemnym. Posiadał powierzchnię ok. 2,5 hektara. Poświęcenia cmentarza dokonano dn. 20.04.1902 r.
W sierpniu 1915 r. Rosjanie pochowali tu poległych żołnierzy pospolitego ruszenia broniących twierdzy Zegrze. Podczas okupacji niemieckiej w latach 1915-1918 cmentarz był wykorzystywany do pochówków żołnierzy stacjonujących w obozie "Lager Jablonna". Ocalały jedynie szczątki kilku rosyjskich nagrobków i nieliczne groby z okresu międzywojennego. Zachował się przewrócony obelisk z grobu oficera 8 Turkiestańskiego Pułku Strzelców zmarłego z ran odniesionych w lutym 1915 r. Wyryto na nim następujący napis:
"УМЕРШIЙ 9 МАРТА 1915 Г. • ПОРУЧИКЪ 8го ТУРКЕСТАНСКАГО • СТѢЛКОВАГО ГЕНЕРАЛЪ АДЬЮТАНТА • ФОНЪ-КАУФМАНА ПОЛКА • СЕРГѢЙ ИВАНОВИЧЪ • СТАСЮК • ОТЪ РАНЪ ПОЛУЧЕННЫХЪ • ВЪ БОЮ СЪ ГЕРМАНЦАМИ • 11 ФЕВРАЛЯ У ДЕР. ВОЛЯ ВЕЖБОВСКАЯ • ПРАСНЫШСКАГО УѢЗДА ПЛОЦКОЙ ГУБ. • МИРЪ ПРАХУ ТВОЕМУ • ЧЕСТНЫЙ ТРУЖЕНИКЪ И ХРАБРЫЙ ВОИНЪ."1)
Po 1918 r. cmentarz przejęły polskie władze wojskowe. W czasie wojny polsko-bolszewickiej grzebano tu żołnierzy WP zmarłych z ran i chorób w szpitalach wojskowych w Zegrzu i Jabłonnie. Następnie pełnił funkcje cmentarza garnizonowego.
Źródło: Jacek Szczepański "Cmentarz Wojskowy w Wieliszewie (1899-1939)" [w:] Rocznik legionowski, t. I, 2003
2009-04-04
Fot. Krzysztof Menel
