Ablain-Saint-Nazaire

Nécropole Nationale Notre-Dame de Lorette jest największym francuskim cmentarzem wojennym. Jej powierzchnia wynosi ok. 13 hektarów. Pogrzebano tu szczątki żołnierzy francuskich przeniesione z ponad 150 prowizorycznych cmentarzy wojennych. Zidentyfikowani żołnierze spoczywają w 20.000 grobów indywidualnych. Szczątki ponad 22.000 nieznanych żołnierzy złożono w ośmiu ossuariach, z których jedno znajduje się pod wieżą-latarnią (52 m wysokości).

W centrum cmentarza zbudowano bazylikę, która jest sanktuarium Matki Bożej Loretańskiej. Wewnątrz świątyni, u podnóża murów, umieszczono wielką ilość marmurowych tabliczek upamiętniających żołnierzy poległych podczas bitew stoczonych w tej okolicy. W jednym z ołtarzy bocznych znajduje się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Został on uroczyście wniesiony 16 czerwca 1935 r. przez 15 tysięcy pielgrzymów reprezentujących sto tysięcy Polaków, którzy wówczas zamieszkiwali w diecezji Arras. W bazylice znajduje się także tablica ufundowana w 1978 r. przez Kongres Polonii Francuskiej (Congrès des Polonais en France).

Dnia 9 maja 1915 roku, po sześciodniowym przygotowaniu artyleryjskim, armia francuska rozpoczęła atak na pozycje niemieckie. 33 korpus (33e corps d’armée) gen. Pétain uderzył na wzgórze Vimy. Legia Cudzoziemska (w tym kompania Bajończyków) przełamała umocnienia niemieckie, ale nie uzyskała wsparcia i nie mogła ich utrzymać. Niemcy przeszli do kontrataku. Podczas kilkudniowych zażartych walk armia francuska straciła 102.000 żołnierzy.

Wśród tysięcy grobów żołnierskich znajdują się także mogiły sześciu wolontariuszy polskich – żołnierzy Legii Cudzoziemskiej oraz byłego dowódcy kompanii Bajończyków (2e compagnie du bataillon C du 2e Régiment de Marche du 1er Etranger), kapitana Jean-François Lobies.

Bajończycy - Chwat, Klimas, Jarmułowicz, Rejer i Zucker zostali w 1932 r. pośmiertnie odznaczeni Krzyżem Niepodległości¹⁾.

Źródło: La chapelle Notre-Dame de Lorette, dostęp 14.07.2016

Fot. Thierry Cornet

Fot. Dany Frère

Fot. JPHA FORUM pages 14-18

Fot. Jean-François Kusina

Fot. Nicole Ducloux

Fot. Alain Dubois-Choulik

Jean-François Lobies, capitaine, 39e RI, poległ 03.10.1915
Jean François Przezdziecki, sous-lieutenant, 11e RI, poległ 09.05.1915

Bajończycy :
Natan Chwat, z Piotrkowa, soldat 2e classe, zaginął 09.05.1915
Antoni Furdzik, z Myślenic, soldat 2e classe, poległ 09.05.1915
Henryk Klimas, z Sosnowca, soldat 2e classe, poległ 09.05.1915
Antoni Jarmułowicz (Jarmontowicz?), soldat 2e classe, poległ 09.05.1915
Sylwester Rejer, z Kościana, soldat 2e classe, poległ 09.05.1915
Walter Zucker, z Warszawy, soldat 1e classe, zaginął 09.05.1915

Mauzoleum, noszące także nazwę Anneau de la Memoire (Pierścień Pamięci), znajduje się koło nekropolii narodowej. Zostało oficjalnie odsłonięte 11 listopada 2014 r. przez prezydenta Republiki Francuskiej François Hollande. Uroczystość miała charakter międzynarodowy. Na 499 tablicach wyryto imiona i nazwiska żołnierzy poległych podczas Wielkiej Wojny we Flandrii i w Artois. Nazwiska umieszczone są w porządku alfabetycznym bez rozróżniania według narodowości. Wśród ok. 580 tys. nazwisk upamiętniono także Polaków z Legii Cudzoziemskiej i armii niemieckiej. Przyjęto zasadę, iż pisownia ich nazwisk musi być zgodna z danymi umieszczonymi w aktach zgonu, co często powoduje, że nie jest prawidłowa. Imiona podane są w brzmieniu francuskim i niemieckim lub zniekształcone.

Fot. Christine Da Costa

Zbudowany w XVI wieku. Został zniszczony przez artylerię francuską w 1915 r. Nie odbudowany i zachowany w stanie ruiny.

Fot. Nicole Ducloux