Węgrów

Znajduje się przy gościńcu szaruckim, na południe od miasta. Z księgi aktów stanu cywilnego parafii Węgrów za rok 1863 wynika, iż pogrzebano w niej 66 powstańców „ranami strzałów i kłucia przez wojsko okrytych”. W 1917 r. na mogile umieszczono głaz narzutowy (4 m w obwodzie) i wyryto na nim napis:

"BOHATEROM 1863 R. •• NA PROCHACH WASZYCH Z PÓL POLSKICH KAMIENIA • WZNOSZĄ PRZEZ PAMIĘĆ WDZIĘCZNE POKOLENIA • 1917 R."

Pod koniec stycznia 1863 r., w Węgrowie, doszło do koncentracji oddziałów powstańczych. Osiągnęły one liczebność ok. 3,5 tyś. ludzi, a dowództwo nad nimi objęli: Władysław Jabłonowski i Józef Matliński. W dniach 1-3 lutego doszło do walk z wojskami rosyjskimi. Główna bitwa odbyła się 3 lutego 1863 r., kiedy Węgrów zaatakowała kolumna płk Gieorgija Papaafanasopuło. W czasie bitwy miał miejsce atak kosynierów na rosyjskie armaty. Powstańcy nie dali się rozbić, a ich główne siły zdołały oderwać się od wojsk rosyjskich.

W bitwie poległo 150-200 powstańców, najwięcej podczas ataku na armaty. Poległych pochowano w kilku zbiorowych i pojedyńczych mogiłach na polu bitwy. Ciała wielu mieszkańców Węgrowa i okolic zostały zabrane przez rodziny i pogrzebane na miejscowych cmentarzach.

Jeden z takich grobów – powstańca Edwarda Marskiego – zachował się na cmentarzu ewangelickim.

Na cmentarzu parafialnym zlokalizowana jest także mogiła żołnierzy WP poległych w 1920 roku.

Źródło: Tadeusz Swat "Gloria Victis. Mogiły poległych z okresu Powstania Styczniowego 1863-1864 roku na ziemiach polskich" (2004)

Fot. Mariusz Proskień

Bitwa pod Węgrowem – sztych z prasy niemieckiej.

Berliński, lokaj z Kosowa Lackiego, pl. 03.02.1863
Ciepliński Leonard, czeladnik zduński z Liwa, pl. 03.02.1863
Czarnecki Kacper, rolnik z Węgrowa, pl. 03.02.1863
Jacentowski Stanisław, szewc, pl. 03.02.1863
Kamiński, kancelista z magistratu, pl. 03.02.1863
Marski Edward, nauczyciel przy parafii ewangelicko-augsburskiej w Węgrowie, , pl. 03.02.1863
Orzechowski Seweryn, ślusarz z Sokołowa, zm. z ran
Wikliński Marek, ekonom z Ludwinowa, pl. 03.02.1863
Wodzicki Józef, malarz, zm. z ran